Światowy Dzień Cukrzycy. Słodkie dzieciństwo słono kosztuje

W listopadzie w wielu miastach na całym świecie rozbłyśnie błękitne światło – symbol chorych na cukrzycę. Podświetlone Empire State Building, wieża Eiffla czy choćby opera w Sydney pokazują, że cukrzyca dotyczy każdego zakątka naszej planety.

Zachorowalność na cukrzycę stale rośnie, a ONZ określa ją jako pierwszą niezakaźną epidemię na świecie. Można zachorować na nią na każdym etapie życia, niestety dolegliwości związane z wysokim poziomem cukru we krwi obserwowane są już nawet u dzieci poniżej 5. roku życia. Z okazji Światowego Dnia Cukrzycy, obchodzonego 14 listopada, warto zastanowić się, jak w kluczowym okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka rodzice mogą zapobiegać rozwojowi cukrzycy w przyszłości.

Cukrzyca uwarunkowana już w czasie ciąży

Obok czynników genetycznych najczęstszą przyczyną cukrzycy jest nadwaga i zbyt duża ilość cukru w codziennej diecie. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest mała aktywność fizyczna. Jednak predyspozycja do rozwoju cukrzycy jest kształtowana już od pierwszych dni życia, jeszcze w brzuchu mamy.

Wyniki badań sugerują, że nieprawidłowa masa ciała kobiety w ciąży, zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki przyrost masy ciała w ciąży, a także nadwaga i otyłość przed ciążą mogą być przyczyną cukrzycy u matki, a także w przyszłości u dziecka. Właściwa dieta kobiety to prewencja rozwoju cukrzycy ciężarnych u matki. Jej pojawienie się w trakcie ciąży jest sygnałem ostrzegawczym dla kobiety i jest nie bez znaczenia dla zdrowia dziecka. Oznacza, że organizm ma predyspozycję do zachorowania na cukrzycę typu 2. Zaleca się zatem, by kobiety ciężarne unikały częstego spożywania słodyczy i zastępowały słodkie przekąski owocami, owocami suszonymi bez dodatku cukru czy orzechami.

Alternatywą dla pełnych pustych kalorii słodkości może być także gorzka czekolada, własnoręcznie przygotowane ciasteczka zbożowe z mąki pełnoziarnistej z dodatkiem suszonych owoców lub bananów. Przyszła mama powinna także wykluczyć z diety słodzone i gazowane napoje oraz ograniczyć ilość cukru dodawanego do kawy zbożowej lub herbaty.

W tym okresie ważna jest regularna kontrola masy ciała i umiarkowana aktywność fizyczna, dostosowana do etapu ciąży i stanu zdrowia kobiety. Ćwiczenia fizyczne w ciąży i podczas laktacji mają swoje niewątpliwe zalety, w tym zmniejszenie ryzyka nadciśnienia i cukrzycy.

Już w czasie ciąży mama rozpoczyna kształtowanie nawyków żywieniowych dziecka. 1000 pierwszych dni życia, liczonych od momentu poczęcia, ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia malucha teraz i w dorosłym życiu. W tym okresie jego organizm intensywnie się rozwija – dojrzewa układ pokarmowy oraz programuje się metabolizm.

Pierwsze lata życia są kluczowe w rozwoju późniejszych preferencji smakowych i zwyczajów żywieniowych. Jeśli małe dziecko jest nieprawidłowo żywione, zwiększa to prawdopodobieństwo, że w przyszłości wystąpią u niego objawy otyłości, która jest jedną z głównych przyczyn rozwoju cukrzycy. Niestety, jak wynika z badania Instytutu Matki i Dziecka, w Polsce już 32% niemowląt i małych dzieci ma nieprawidłową masę ciała.

Karmienie piersią to także profilaktyka cukrzycy

Zgodnie z zaleceniami WHO w trakcie pierwszych 6 miesięcy życia dziecko należy karmić wyłącznie piersią. Mleko matki zawiera wszystkie niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu dziecka wartości odżywcze (oprócz witaminy D i K, które należy suplementować). Pokarm kobiecy odgrywa istotną rolę w obronie organizmu przed nadmiernym przyrostem masy ciała i jest uznawany za jeden z podstawowych elementów profilaktyki nadwagi i otyłości w pierwszych latach dziecka.

Rozszerzanie diety – tak, cukier – nie

Na etapie rozszerzania diety, gdy dziecko może jeść coraz więcej produktów, prowadzenie diety wspierającej prawidłowy rozwój musi opierać się przede wszystkim na pełnowartościowych i różnorodnych posiłkach dostosowanych do wieku i potrzeb rozwijającego się organizmu.

Jednym z najczęstszych błędów żywieniowych popełnianych w czasie rozszerzania diety jest dosładzanie posiłków i napojów, by dostosowywać ich smak do upodobań osób dorosłych. Warto wiedzieć jednak, że najmłodsi chętnie akceptują smak neutralny. Małe dziecko, które otrzymuje słodkie dania w późniejszym wieku również będzie częściej i chętniej jadło takie produkty.

Polscy eksperci i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jednogłośnie zalecają, by w jadłospisie niemowląt unikać dodawania cukru. Jego nadmiar sprzyja również m.in. kolce, próchnicy zębów i otyłości, zaburzeniom łaknienia oraz zaparciom.

Mądrzy rodzice – zdrowe dzieci

Cukier warto ograniczać na każdym etapie 1000 pierwszych dni życia. Niestety z badań wynika, że w Polsce już pięciomiesięczne dzieci dostają słodycze, a aż 75% dzieci po 1. roku życia spożywa nadmierną ilość cukru.

Oprócz słodyczy duże ilości cukru można znaleźć w wielu przekąskach typu fast food, keczupie, słodzonych płatkach śniadaniowych czy dżemach. Warto zastąpić je zdrowymi przekąskami, np. przecierami owocowymi lub samodzielnie przygotowanym budyniem czy kisielem bez dodatku cukru.

Z diety najmłodszych zdecydowanie należy wykluczyć gazowane i słodzone napoje, a w ich miejsce wprowadzać wodę, koktajle mleczno-owocowe lub kakao.

Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę choruje aż 2,6 miliona osób, z czego cukrzyca rozpoznana i leczona stanowi 60% przypadków. Bardzo ważna w zakresie zapobiegania epidemii cukrzycy jest więc edukacja rodziców. To oni bowiem mają wpływ na kształtowanie zwyczajów i nawyków żywieniowych, które mają znaczenie dla zdrowia dziecka, także w jego dorosłym życiu.

• Więcej informacji na temat prawidłowego żywienia kobiet w ciąży, kobiet karmiących piersią oraz najmłodszych dzieci znaleźć można na stronie edukacyjnego programu 1000 pierwszych dni dla zdrowia www.1000dni.pl