Znieczulenie „złotym standardem” przy porodzie? Nie wszędzie i nie dla wszystkich

Według statystyk Narodowego Funduszu Zdrowia, liczba cesarskich cięć w szpitalach w województwie lubelskim wyniosła w ubiegłym roku 6651 na 12 422 porody. Zabiegi są więc metodą na rozwiązanie 53,5 proc. wszystkich ciąż. Lekarze wskazują, że to o wiele za dużo.

- Według WHO powinno być maksimum 20 proc. cięć cesarskich w Polsce. Niestety, w ogóle w skali ogólnopolskiej ten odsetek wynosi 40-50 procent, a są ośrodki, gdzie dochodzi do 70 czy 80 procent. To jest niemożliwe, żeby było tyle wskazań do cięć cesarskich. Cukrzyca ciążowa nie zawsze jest wskazaniem, trombocytopenia nie jest wskazaniem. Jeżeli są wskazania lekarskie to oczywiście, ale to np. zagrażająca zamartwica płodu czy łożysko centralnie przodujące – mówi prof. dr hab. n.med. Anna Kwaśniewska, kierownik Kliniki Położnictwa Patologii Ciąży Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie.

Specjaliści ze szpitala podkreślają, że powodem wysokiego wskaźnika liczby cesarskich cięć może być strach, niepewność o bezpieczeństwo dziecka przy porodzie fizjologicznym oraz brak świadomości o powadze zabiegu.

- Wynika to często z niewiedzy i ze strachu. Wiele pacjentek nadal jest przekonanych, że cięcie cesarskie jest bezpieczniejsze niż poród fizjologiczny. Wiele uważa, że tylko cięcie gwarantuje bezpieczeństwo dziecka. Słyszymy na co dzień, że cięcie cesarskie to jest jedyna opcja i „proszę tutaj nie opowiadać nic o porodzie fizjologicznym, bo to jest związane z licznymi powikłaniami, to jest groźne zwłaszcza dla dziecka i dla matki”. A tymczasem, jest zupełnie na odwrót i o tym trzeba mówić. Na przykład, nie zawsze jest tak, że jeżeli dochodzi do jakiegokolwiek powikłania, to można byłoby go uniknąć, gdyby cięcia cesarskie zostały wykonane. To nie zawsze jest prawda, a właściwie przeważnie to nie jest prawda – przekonuje prof. dr hab. n.med. Mirosław Czuczwar - kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii USK 1.

Profesor zaznacza przy tym, że cesarskie cięcie jest zabiegiem. A operacje i zabiegi zawsze mogą nieść ze sobą powikłania, o których przyszłe mamy nie zawsze zdają sobie sprawę.

- Jest wiele powikłań cięcia cesarskiego, o których się nie myśli w momencie, kiedy do niego dochodzi. Weźmy na przykład problemy endometriozy, problem ze wzrostami w jamie brzusznej czy problemy związane z późniejszymi dolegliwościami bólowymi, bo pacjentki często wybierają cięcie cesarskie dlatego, że to nie boli. Sam zabieg w znieczuleniu przewodowym czy ogólnym nie boli, natomiast później ta rana się goi kilka dni, później mogą problemy z przetrwałym bólem pooperacyjnym. Staramy się często przekonywać pacjentki do porodu siłami natury w znieczuleniu – dodaje prof. Czuczwar.

Wspomniane znieczulenia są odpowiedzią na ból, który zdaniem lekarzy można porównać do utarty kończyny. Statystyki pokazują jednak, że placówki medyczne w regionie nieczęsto je stosują.

- Pokazano dane statystyczne, które zwłaszcza na ścianie wschodniej wyglądają źle. Niestety w większości szpitali, kobiety chcące rodzić siłami natury są skazane na to, że będą cierpieć ból, którego nasilenie jest porównywalne z bólem przy w utracie kończyny, z bólem związanym z raną zadaną dość pokaźnych rozmiarów narzędziem. Czyli mówimy o cierpieniach, które są kompletnie zbędne, ponieważ medycyna od wielu lat dysponuje skutecznymi metodami uśmierzania bólu i znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie jest złotym standardem – zaznacza prof. Czuczwar.

Statystyki opublikowane przez NFZ pokazują, że w całym ubiegłym roku, odsetek porodów naturalnych ze znieczuleniem w naszym regionie wynosił jedynie 2,5 procenta. Na 20 placówek medycznych ujętych w zestawieniu, tylko 5 z nich praktykowało podanie znieczulenia przy porodzie.

W SPZOZ w Łukowie tylko jedna rodząca mogła liczyć na znieczulenie spośród 246 ciężarnych, które rodziły siłami natury. Również Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Lublinie podał jedno znieczulenie na 1161 porodów. Do tej placówki trafiło też najwięcej rodzących kobiet w porównaniu do innych z województwa.

Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie podał 3 znieczulenia na 509 porodów. Nieco lepsza sytuacja była w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Białej Podlaskiej, ponieważ tam podano 35 znieczuleń na 579 porodów fizjologicznych.

Rekordzistą jest za to Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie. Na 532 porody, aż 102 kobiety skorzystały z metody łagodzenia bólu, co stanowi 19,2 proc. i jest najwyższym wynikiem w regionie.

Według szefa anestezjologów ze szpitala przy ul. Staszica, tak niski odsetek podawania znieczulenia w innych szpitalach, może wynikać z niechęci, a brak odpowiedniej kadry może być jedynie wymówką.

- To nie jest tylko kwestia tego, co słyszymy, że brakuje jednej grupy lekarzy, głównie anestezjologów. To jest najczęściej wymówka, którą posługują się często dyrektorzy szpitali, w których nie podjęto nawet prób zorganizowania takiego pionu, bo rzeczywiście to nie jest proste. To wymaga pewnego zaangażowania, wymaga zainwestowania środków, ale wiemy, że cel jest szczytny, ważny i chyba nikt nie podejrzewa, że nie warto o to zawalczyć. Natomiast uzasadnienie tego brakiem chęci nawet podjęcia jakichkolwiek działań, jest moim zdaniem niepoważne – przyznaje kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii USK1 i dodaje:

- To wymaga ogromu pracy. My mamy już 10 lat doświadczenia i będziemy dążyli do tego, żeby ten odsetek podwoić w krótkim czasie. Natomiast wymaga to również edukacji pacjentek, położnych i lekarzy, bo nie wszyscy nadal są przekonani. Dla wielu jest to „fanaberia” i pojawia się argument, że ponieważ moja mama rodziła w cierpieniu, to ja też mogę. Jak tego typu argumenty są używane, to mi po prostu ręce opadają. Żyjemy w XXI wieku i równie dobrze możemy przytoczyć argument, że w starożytnym Rzymie też operowano bez znieczulenia. Znieczulenie zewnątrzoponowe jest prawem każdej pacjentki rodzącej, a my jesteśmy od tego żeby to prawo realizować.

Lekarze z USK 1 deklarują, że dążą do tego, aby odsetek porodów ze znieczuleniem wynosił powyżej 50 proc., co ich zdaniem jest do osiągnięcia w ciągu kilkunastu miesięcy.