Odpowiedzialność właściciela firmy – co warto wiedzieć

Firma firmie nie równa. Odpowiedzialność właściciela też nie

Kiedy pan Marek, właściciel małej firmy budowlanej, po kilku latach stabilnego rozwoju trafił na niewypłacalnego kontrahenta, myślał, że jego prywatny dom i oszczędności są bezpieczne. Szybko okazało się jednak, że jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą odpowiada całym swoim majątkiem – nie tylko firmowym, ale i osobistym. Ta historia nie jest wyjątkiem.

Prezes firmy zarządu, Horyzont Capital zwraca uwagę na to, że „odpowiedzialność właściciela firmy różni się w zależności od wybranej formy prawnej przedsiębiorstwa”.

Determinuje to potrzebę dokładnej weryfikacji stanu prawnego przed otwarciem firmy lub zmianą jej formy prawnej. Pod uwagę weź aktualne przepisy oraz specyfikę prowadzonego przez Ciebie biznesu, w tym występujące w nim ryzyka.  Szczególnie na to uczula, ponieważ wybrane sektory wiążą się z mniejszym i większym ryzykiem. Zawczasu warto zadbać o zabezpieczenie swojego majątku prywatnego na wypadek finansowych zawirowań. W dalszej części artykułu dowiesz się, jak kształtuje się odpowiedzialność właściciela firmy w konkretnych przypadkach. Pod lupę wzięliśmy JDG oraz różne rodzaje spółek.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy przy JDG

Zgodnie z danymi GUS aż 82,4% nowych firm założonych w Polsce w I kwartale 2025 roku do jednoosobowe działalności gospodarze (JDG). W związku z tym temat odpowiedzialności właścicielskiej jest przy nich niezwykle istotny. 

Musisz mieć świadomość tego, że zgodnie z polskim prawem nie ma rozdziału pomiędzy majątkiem jednoosobowej firmy a majątkiem prywatnym jej właściciela. W praktyce oznacza to, że odpowiada on całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy i zobowiązania osobiste w sposób nieograniczony. Wierzyciele mogą dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń zarówno z majątku firmy, jak i majątku prywatnego właściciela JDG niezależnie od tego, czy długi powstały na płaszczyźnie biznesowej, czy prywatnej.

Co dzieje się z małżonkiem właściciela JDG?

Nieco inaczej wygląda to w przypadku małżonka przy zawarciu związku z ustawową wspólnością majątkową albo z rozszerzoną wspólnością majątkową. Wówczas nie odpowiada on za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego z małżonków i bez swojej wiedzy. Oznacza to, że nie odpowiada majątkiem osobistym za długi JDG.

W przypadku wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania małżonek odpowiada za długi wygenerowane przez właściciela JDG, jednak tylko składnikami wchodzącymi do majątku wspólnego. Wszelkie wątpliwości w tym zakresie warto omówić z radcą prawnym, aby uniknąć nieporozumień i przykrych konsekwencji finansowych.

Odpowiedzialność wspólników w zależności od rodzaju spółki

W Polsce firmę można prowadzić w ramach kilku rodzajów spółek. Pamiętaj o tym, że odpowiedzialność wspólników różni się w zależności od formy prawnej. Poniżej w kilku zdaniach wyjaśniliśmy najważniejsze różnice, co ułatwi Ci wybór formy prowadzonej działalności gospodarczej. 

Spółka cywilna

Spóła cywilna to umowa zawarta pomiędzy wspólnikami. Tego typu podmiot nie ma osobowości prawnej, w związku z czym nie posiada własnego majątku. Zgodnie z prawem odpowiedzialność wspólników jest solidarna i nieograniczona. Odpowiadają oni za zobowiązania spółki całymi swoimi majątkami osobistymi, podobnie jak przy JDG.

Spółka jawna

Spółka jawna ma podobną konstrukcję do cywilnej. W praktyce oznacza to, że tu również wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania wygenerowane przez spółkę. Zgodnie z prawem odpowiedzialność ta jest solidarna i nieograniczona.

Spółka komandytowa

W przypadku spółki komandytowej wspólnikami są komandytariusze oraz komplementariusze. Ci pierwsi odpowiadają za zobowiązania finansowe tylko do wysokości sumy swojego wkładu do spółki (tzw. suma komandytowa). Tym samym ich odpowiedzialność jest ograniczona. Nieco inaczej wygląda to w przypadku komplementariuszy. Ta grupa wspólników odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.

Spółka partnerska

Osoby wykonujące wolne zawody mogą założyć spółkę partnerską. Ta forma spółki osobowej nieco się różni. Jest to związane z tym, że partnerzy (wspólnicy) odpowiadają całym majątkiem tylko za zobowiązania związane z wykonywaniem swojego wolnego zawodu. Tym samym nie mogą zostać obciążeni odpowiedzialnością za zobowiązania wygenerowane przez partnera. W przypadku zobowiązań ogólnych stosuje się odpowiedzialność solidarną i dotyczy to m.in. rachunków eksploatacyjnych, czynszu za biuro itd.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Najpopularniejszą formą spółki kapitałowej w Polsce jest ta z ograniczoną odpowiedzialnością. Wybierana jest po to, aby zmniejszyć odpowiedzialność wspólników. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiadają oni bowiem za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. Tym samym odpowiedzialność właścicieli firmy jest ograniczona i nie dotyczy ich majątku osobistego. Są jednak wyjątki od tej reguły. Członkowie zarządu sp. z o.o. odpowiadają majątkiem osobistym za zobowiązania firmy, jeżeli nie złożą wcześniej wniosku o upadłość.

Zobowiązania finansowe zagrażają płynności Twojej firmy? Co zrobić?

Zobowiązania finansowe związane z prowadzoną przez Ciebie działalnością mogą doprowadzić do braku płynności firmy lub uszczuplić Twój osobisty majątek? Zacznij działać. W takiej sytuacji kredyty bankowe mogą być niedostępne wtedy warto rozważyć możliwość finansowania w zakresie kredytów dla firm bez BIK, w tym pożyczek pod zastaw nieruchomości.

Problemy z płynnością finansową mogą spotkać każdego przedsiębiorcę, niezależnie od tego, czy prowadzi JDG, czy spółkę z o.o. Kluczem do wyjścia z trudnej sytuacji jest szybka reakcja i realistyczna ocena stanu firmy. Przede wszystkim warto szczerze porozmawiać z wierzycielami większość kontrahentów preferuje rozłożenie płatności na raty niż walkę o odzyskanie pieniędzy w sądzie. Nie należy również zapominać o możliwości negocjacji z ZUS-em i urzędem skarbowym, które oferują programy rozłożenia zaległości na raty.

Jeśli rozmowy nie przynoszą efektów, pozostają opcje zewnętrznego finansowania. Tradycyjne kredyty bankowe mogą być trudno dostępne dla firm z problemami, ale istnieją alternatywy jak faktoring czy finansowanie pod zastaw majątku. Najważniejsze jest jednak to, aby nie zwlekać z działaniem szczególnie w przypadku spółek z o.o., gdzie zbyt długie czekanie może skutkować osobistą odpowiedzialnością zarządu za długi firmy.

Świadomość odpowiedzialności i szybkie reagowanie na pierwsze symptomy problemów finansowych mogą uratować niejedno przedsiębiorstwo – a czasem również dorobek życia właściciela.