IKE i IKZE – czy warto się na nie zdecydować?

Czym różnią się IKE i IKZE – i dlaczego warto znać te różnice?

Na pierwszy rzut oka oba produkty mogą wydawać się podobne. Są częścią tzw. trzeciego filaru emerytalnego, dają dostęp do rynków finansowych i pozwalają uniknąć podatku Belki. Jednak ich konstrukcja i korzyści podatkowe różnią się znacząco, a wybór między nimi powinien być przemyślany. IKE pozwala wypłacić środki po 60. roku życia (lub 55., jeśli uzyskano uprawnienia emerytalne) bez konieczności zapłaty 19% podatku od zysków kapitałowych. IKZE z kolei daje korzyść wcześniej — w postaci ulgi podatkowej już w momencie rocznego rozliczenia PIT — ale przy wypłacie obowiązuje zryczałtowany podatek 10%.

 To rozróżnienie sprawia, że dla różnych osób i strategii inwestycyjnych jedno z rozwiązań może być bardziej atrakcyjne niż drugie. Jeśli ktoś inwestuje długoterminowo w fundusze ETF — na przykład ekspozycję na globalne rynki, obligacje czy nawet aktywa powiązane z technologią blockchain — korzystając z konta maklerskiego w ramach IKE, może zbudować portfel oparty choćby o indeksy technologiczne lub metale szlachetne. Coraz więcej inwestorów indywidualnych szuka ekspozycji na instrumenty powiązane z kryptowalutami, jak ETF-y śledzące notowania eth to usd, które są dostępne na zagranicznych giełdach. W przypadku IKE – przy zachowaniu warunków ustawowych – zyski z takiej inwestycji mogą być całkowicie zwolnione z podatku. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie biura maklerskie w Polsce oferują szeroki dostęp do tego typu instrumentów w ramach kont emerytalnych. 

Jakie limity wpłat obowiązują i co z nimi zrobić pod koniec roku?

Wielu potencjalnych użytkowników IKE i IKZE zniechęca się na etapie lektury o limitach. Niesłusznie — choć limity są sztywno określone w ustawie i aktualizowane co roku, w praktyce dają one całkiem dużą swobodę działania. W 2025 roku limit wpłat na IKE wynosi 23 472 zł, natomiast na IKZE – 9 388,80 zł (dla osób fizycznych nieprowadzących działalności). To oznacza, że rocznie można odłożyć ponad 30 tys. zł, korzystając jednocześnie z ulgi w PIT i z ochrony przed podatkiem Belki.

Z punktu widzenia planowania podatkowego i inwestycyjnego, kluczowy jest koniec roku. To właśnie w grudniu wielu inwestorów decyduje się na szybkie „nadrobienie” wpłat, żeby nie stracić limitu, który nie przechodzi na kolejny rok. Jeśli masz nadwyżkę środków i jeszcze nie wykorzystałeś pełnego limitu, warto rozważyć szybką decyzję — nawet jeśli środki mają zostać zainwestowane dopiero w kolejnym kwartale. W przypadku IKZE dodatkowym bodźcem jest fakt, że wpłatę możesz odliczyć od podstawy opodatkowania, obniżając tym samym podatek dochodowy do zapłaty. Dla osób rozliczających się według skali podatkowej, korzyść może sięgać nawet kilku tysięcy złotych rocznie. 

Czy inwestowanie przez IKE/IKZE daje realną kontrolę nad portfelem?

Jedną z największych zalet IKE i IKZE — szczególnie tych prowadzonych w formie konta maklerskiego — jest elastyczność. W przeciwieństwie do gotowych produktów emerytalnych (np. funduszy PPK), tutaj samodzielnie decydujesz, w co inwestujesz - akcje, obligacje, ETF-y, fundusze inwestycyjne, surowce, a nawet REIT-y. Masz też pełną kontrolę nad momentem wejścia lub wyjścia z pozycji. To duża zaleta dla osób, które nie chcą oddawać zarządzania swoim kapitałem w ręce zewnętrznych instytucji.

Jednocześnie trzeba pamiętać, że taka swoboda wiąże się z odpowiedzialnością. IKE i IKZE nie gwarantują zysków, a ich efektywność zależy od Twoich decyzji inwestycyjnych. Warto więc podejść do nich z jasno określoną strategią. Czy dążysz do maksymalizacji wzrostu kpitału, czy raczej zależy Ci na ochronie wartości? Czy masz czas i wiedzę, by aktywnie zarządzać portfelem, czy lepiej postawić na pasywne instrumenty indeksowe? Kluczowe jest też zróżnicowanie aktywów — nawet jeśli działasz w ramach ograniczonego rocznego limitu, warto dzielić środki między różne klasy inwestycji. 

Kiedy najlepiej założyć IKE lub IKZE i jak to zrobić praktycznie?

Jeśli rozważasz otwarcie IKE lub IKZE, najlepszy moment to… teraz. Te produkty działają na zasadzie kapitalizacji czasu — im wcześniej zaczniesz wpłacać środki, tym więcej zyskasz na efektach procentu składanego i tarczy podatkowej. Nawet jeśli nie planujesz inwestować dużych kwot, warto zacząć od minimum — z myślą o systematyczności, a nie jednorazowych „zrywkach” pod koniec grudnia.

Sam proces założenia konta jest prosty i można go przeprowadzić online. Warto jednak przed podpisaniem umowy porównać ofertę kilku instytucji. Różnią się one nie tylko dostępem do instrumentów, ale też opłatami, funkcjonalnością platformy i jakością obsługi. Jeśli zależy Ci na inwestycjach zagranicznych lub ETF-ach, wybieraj takie instytucje, które umożliwiają handel na giełdach światowych w ramach IKE lub IKZE. To szczególnie istotne, jeśli chcesz z czasem przenieść część portfela np. na sektor technologiczny w USA lub ekspozycję na rynki wschodzące.