Po 20 latach od ustawienia pomnik wymaga renowacji

Pomnik prymasa tysiąclecia ustawiony został w 1997 r. przed bazyliką, po jej prawej stronie. Statua wykuta w białym piaskowcu o naturalnej wielkości jest dziełem rzeźbiarza Jana Pastuszka z Józefowa Roztoczańskiego. Po 20 latach wymaga odnowienia. Dzięki specjalnym preparatom ma być teraz bardziej odporna na wpływ czynników atmosferycznych i zanieczyszczenia.

Zanim kamieniarz przystąpił do pracy z sąsiedztwa pomnika usunięte zostały nadmiernie porośnięte krzewy. Ks. Sternik planuje tam nowe, bardziej przemyślane nasadzenia.

Chełmianie mają szczególny sentyment do kardynała Wyszyńskiego. Podczas świąt państwowych pod jego pomnikiem składane są wieńce i kwiaty. Spontanicznie wierni zapalają tam też znicze.

W swoim czasie związki prymasa tysiąclecia z Chełmem opisał w obszernej publikacji ks. Infułat Kazimierz Bownik, wieloletni gospodarz chełmskiej Parafii Narodzenia NMP. Między innymi przypomniał, że wówczas jeszcze biskup lubelski Stefan Wyszyński po raz pierwszy przyjechał do Chełma 6 lipca 1945 r. Został wtedy powitany przez władze wojskowe, miejskie i powiatowe, duchowieństwo oraz delegacje rzemiosła, kupiectwa, instytucji społecznych, organizacji religijnych, harcerstwa i dziesiątki tysięcy mieszkańców. Powiadomiony wcześniej o kradzieży koron wizerunku Matki boskiej Chełmskiej dokonał ponownej koronacji na balkonie Bazyliki.

Ostatni raz przybył ks. Prymas do Chełma na zakończenie diecezjalnych Dni Maryjnych 7-8 września 1964 r. Podczas tego pobytu na ręce ks. Mrozka złożył hojną ofiarę pieniężną, którą spożytkowano przy fundacji kinkietów, projektowanych przez prof. Wiktora Zina. Do dziś oświetlają wnętrze bazyliki.