Klasztor w Jabłecznej został Pomnikiem Historii. Będą z tego pieniądze

Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków w Polsce.

– To podniesienie prestiżu naszego zabytku, ale też uznanie monasteru w Jabłecznej za rzeczywiście duchową spuściznę Polski – mówi namiestnik klasztoru prawosławnego św. Onufrego, który jest uważany za najstarszy zabytek prawosławia na ziemiach polskich. Jako jeden z nielicznych nie przyjął postanowień unii brzeskiej z 1595 roky, uniknął też likwidacji w późniejszych wiekach.

Klasztor położony jest trochę z dala od cywilizacji, nad Bugiem, pośród pól. Ale złota kopuła cerkwi góruje nad okolicą. Przed I wojną światową w klasztorze mieszkało 80 mnichów, a dzisiaj jest ich kilku.

Początki monasteru sięgają końca XV wieku. Jak głosi legenda, powstał w miejscu, gdzie zatrzymała się ikona świętego Onufrego, płynąca z wodami Bugu do rybaków. Mieszkańcy uznali zdarzenie za znak szczególnego błogosławieństwa. Wybudowali monaster, a świętego Onufrego mianowali jego patronem.

– Jak się wczyta rozporządzenie prezydenta, to wynika z niego, że jest to (nadanie statutu Pomnika Histroii - red.) również docenieniem tradycji monastycznej, jej ciągłości – zauważa archimandryta Piotr Dawidziuk . Jego zdaniem, to również wyróżnienie dla całej Cerkwi Prawosławnej w Polsce.

Namiestnik liczy, że za tytułem pójdą też pieniądze.

– Mam nadzieję, że współpraca ze wszystkimi instytucjami, które zajmują się ochroną zabytków będzie jeszcze lepsza. Pomniki historii mają dodatkowe punkty przy aplikowaniu o środki zewnętrzne. Ale najpierw trzeba przygotować dobry wniosek – zaznacza duchowny. A potrzeb w klasztorze nie brakuje. – Tak naprawdę, jak kończy się jeden remont, to konieczny jest kolejny. Obecnie trzeba wymienić przeciekający dach, wzmocnić fundamenty w starej części budynku.

Przyda się też termomodernizacja klasztoru. Kilka lat temu modernizowany był dom pielgrzyma. – Zależy nam, by utrzymać monaster w doskonałym stanie – nie ukrywa namiestnik. 

W 2020 roku dzięki dotacji z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków udało się też odnowić XVI–wieczne ikony św. Onufrego oraz Jabłeczyńskiej Matki Bożej, na których pojawiły się ślady pleśni. W 1990 roku te zabytkowe ikony z klasztoru skradziono, ale odzyskano je w 1994 roku po zapłaceniu złodziejom 10 tys. dolarów okupu.

Jednak, monaster to nie tylko zabytek.

– Gdy wybuchła wojna w Ukrainie, daliśmy tu schronienie 30 uchodźcom. Byli u nas pół roku – wspomina duchowny. – Później pomogliśmy im znaleźć mieszkania, pracę czy szkołę dla dzieci. Porozjeżdżali się, ale każdy znalazł gdzieś swoje miejsce i z każdym mamy kontakt – przyznaje archimandryta i zaprasza wszystkich do zwiedzania klasztoru, bez względu na wyznanie.

Pomnik Historii ustanawiany jest rozporządzeniem Prezydenta RP na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na liście są teraz 123 takie obiekty.