Jak, kiedy i czy warto przejść z renty na emeryturę

Jeśli już zdecydowałeś się przejść z renty na emeryturę, musisz złożyć do ZUS wniosek w tej sprawie. Zanim to zrobisz, ustal, czy będzie ona wyższa od otrzymywanej renty. Jeśli nie, wówczas wstrzymaj się do czasu utraty uprawnień do renty.
Renciści mają prawo wyboru - mogą oni, jako podstawę wymiaru emerytury, wskazać podstawę wymiaru renty albo wnioskować o ustalenie tej podstawy na nowo - według ogólnych zasad. Osoba ubiegająca się o emeryturę powinna wiedzieć, że jeśli nie potrafi wskazać, która podstawa wymiaru świadczenia jest najkorzystniejsza, może wnioskować, aby to ZUS dokonał wyboru. Uprawnionym do kilku świadczeń, na przykład do emerytury i renty, wypłacane jest jedno z nich - wyższe lub wybrane.
Raz w górę, raz w dół
Pamiętaj, że kwota bazowa, od której jest ustalana podstawa wymiaru i tzw. część socjalna świadczenia, jest zmieniana corocznie i obowiązuje od 1 marca do końca lutego następnego roku. W związku z tym, jeśli chcesz otrzymać emeryturę, a masz prawo do renty jeszcze przez jakiś okres, raczej powinieneś się wstrzymać ze złożeniem wniosku o emeryturę, aby mieć obliczoną emeryturę według nowej kwoty bazowej.
Trzeba jednak wziąć pod uwagę również fakt, że nowa kwota bazowa nie musi być wcale wyższa od dotychczas obowiązującej. Wszystko zależy od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Obecnie obowiązująca kwota bazowa wynosi 1903,03 zł i jest dużo wyższa od poprzedniej (1829,24 zł).
Niższa czy wyższa emerytura
...od dotychczasowej renty z tytułu niezdolności do pracy? To zależy od kilku czynników. Obok wysokości kwoty bazowej istotne jest to, czy renta była z tytułu całkowitej czy częściowej niezdolności do pracy, czy osoba zainteresowana ma obok okresów składkowych i nieskładkowych również okresy uzupełniające (tzw. okresy rolne). Znaczenie ma również to, czy do obliczenia podstawy wymiaru emerytury podawane są te same zarobki, które zostały uwzględnione w podstawie wymiaru renty, a także, czy osoba ubezpieczona po przyznaniu renty wykonywała działalność podlegającą ubezpieczeniom społecznym.
Zyskują rolni i częściowi
Gdy występujący o emeryturę był lub nadal jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, niewątpliwie zyska na przejściu na emeryturę. Bo taka renta wynosi 75 proc. obliczonego przez ZUS świadczenia. W przypadku emerytury takie ograniczenie nie występuje. Przysługuje ona w pełnej wysokości, z jedynym zastrzeżeniem, że nie może być wyższa (wraz ze zwiększeniami z tytułu okresów rolnych) niż 100 proc. podstawy wymiaru emerytury.
Również w przypadku, gdy rencista legitymuje się tzw. okresami rolnymi (okresami opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, niektórymi okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie po ukończeniu 16 roku życia), emerytura często jest wyższa od wyliczonej poprzednio renty. Przy ustalaniu wysokości renty nie bierze się bowiem pod uwagę wspomnianych okresów. Natomiast w przypadku obliczania emerytury, za takie okresy w większości przypadków przysługuje tzw. zwiększenie świadczenia lub tzw. część składkowa emerytury rolniczej. Warto jedynie pamiętać, że okresów tych nie uwzględnia się wówczas, gdy zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Tracą "hipotetyczni”
Natomiast emerytura może być niższa od kwoty pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy m.in. wówczas, gdy przy jej obliczaniu uwzględniono tzw. okresy hipotetyczne. W przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy dochodzi czwarty składnik - po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok tzw. stażu hipotetycznego. Staż hipotetyczny to okres przypadający od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat. Ponieważ przy ustalaniu wysokości emerytury nie występuje część należna za tzw. okresy hipotetyczne, jej wysokość może okazać się niższa od kwoty renty z tytułu niezdolności do pracy, przy ustalaniu której zostały uwzględnione te okresy.
Czy ZUS zaliczy
Niedługo ukończę 60 lat. Od 1999 r. pobierałam rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Niedawno utraciłam prawo do tego świadczenia. Zostałam uznana za zdolną do pracy. Brakuje mi jednego roku do 20-letniego stażu. Czy ZUS uwzględni mi choć w części okres pobierania renty przy ubieganiu się o emeryturę?- pyta nasza Czytelniczka.
- Owszem. Od 1 lipca 2004 r. obowiązuje regulacja, zgodnie z którą przy ustalaniu prawa do emerytury dla osoby, która osiągnęła wiek emerytalny - 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) - uwzględnia się okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której prawo ustało z powodu odzyskania zdolności do pracy. Okres ten podlega uwzględnieniu, jeśli okresy składkowe, nieskładkowe oraz okresy uzupełniające (rolne) są krótsze od okresu wynoszącego 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny.
Czy można?
Pobieram rentę socjalną. Wkrótce osiągnę wiek emerytalny. Czy wysokość emerytury może zostać obliczona na podstawie wysokości renty socjalnej? - pyta inna Czytelniczka.
- Nie. Wysokość emerytury nie będzie miała nic wspólnego z kwotą renty socjalnej. Zasady ustalania obydwu świadczeń są różne. Renta socjalna wynosi 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. We wniosku o emeryturę będzie pani musiała podać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego 20-lecia poprzedzającego rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub też z 20 dowolnych lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku z całego okresu ubezpieczenia. Na tej podstawie ZUS ustali pani podstawę wymiaru, a następnie wysokość emerytury.
Z renty na emeryturę
Przebywam na rencie z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do 30 kwietnia 2005 roku. Wcześniej kończę 60 lat. Na rentę przeszedłem po 20 latach pracy państwowej. Jeżeli w kwietniu złożę wniosek o przejście na wcześniejszą emeryturę, to czy ją otrzymam? - pyta Czytelnik.
- Mężczyzna, który ukończył 60 lat, dla nabycia uprawnień emerytalnych musi mieć staż pracy wynoszący co najmniej 20 lat oraz orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Jeżeli zatem wniosek o emeryturę złoży pan w pierwszych dniach kwietnia (przed dniem upływu ważności wydanego orzeczenia, czyli przed 30 kwietnia), będzie pan spełniał warunki uprawniające do emerytury.