Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
O siedemnastej sierpniowe słońce łagodnie oświetlało tatarski mizar w Studziance. Złote promienie wydobywały z trawy nierówne głazy. Większy u głowy, mniejszy nad stopami. W środku ciało złożone ziemi. Przy grobie Józefa Bielaka, słynnego tatarskiego generała, mały chłopiec delikatnie przecierał kamień, żeby odsłonić litery. – Nazywam się Igor Bielak i też jestem Tatarem
W ostatnią sobotę do wsi Studzianka przyjechali potomkowie Tatarów z całej Polski. Przyjechali do wsi, w której do 1915 roku stał meczet. Meczet był niewielki, z czterospadowym dachem pokrytym gontem. Dach zwieńczony był minaretem sygnaturowym. A na szczycie cebulastej kopuły dumnie złocił się półksiężyc. Meczet spalili Rosjanie.
Pamiątka
Po Tatarach w Studziance został mizar; unikatowy cmentarz. – To pamiątka tego, że Tatarzy żyli w Studziance od 1679 roku, kiedy król Jan III Sobieski nadał tutaj ziemię rotmistrzowi Samuelowi Romanowskiemu – mówi Sławomir Hordejuk, który razem z Łukaszem Wędą założył Stowarzyszenie Rozwoju Miejscowości Studzianka.
– Żeby pan widział, jak skrzyknęli młodzież. Chłopcy nauczyli się kosić kosą, żeby posprzątać mizar – dodaje Wiesława Kobrzyńska, nauczycielka miejscowej szkoły podstawowej, które stoi dokładnie w miejscu spalonego minaretu.
Tatarska baśń
Choć dwudniowy program tatarskiego festynu w Studziance był pełen niespodzianek, to najwięcej ludzi ściągnęła wystawa fotografii prezentująca tatarskie rody. Z jednej z nich spoglądała na zwiedzających Helena Bandzarewicz. Była ostatnią Tatarką w Studziance. – Jej ojciec i matka pochodzili z Tatarów i byli wyznawcami islamu. Helena Bandzarewicz zmarła 30 grudnia 2006 roku w Studziance, w wieku 86 lat – mówi Sławomir Hordejuk.
Helena Bandzarewicz, wywodząca się ze starego tatarskiego rodu Bogdanowiczów, herbu Łada, była także bohaterką filmu "Tatarska baśń”, który wzbudził w Studziance ogromne zainteresowanie. – Całe swoje życie pani Helena związała ze Studzianką, gdzie na miejscowym mizarze pochowani są jej przodkowie. Sama aż do II wojny światowej wyznawała islam. Biorąc ślub z katolikiem w 1941 roku zmieniła wyznanie. Po mężu przyjęła nazwisko Bandzarewicz – dodaje Hordejuk.
Biedna Halime
W 1937 roku Ryszard Pawłowicz napisał dla Heleny wiersz i wydrukował go w "Życiu Tatarskim”: "Panie tu leży mój dziadek, tu – matka/ Często przychodzę popłakać z tęsknoty/ Na cmentarz”.
Na najbardziej wzruszających scenach z filmu Helena Bandzarewicz, zwana z tatarska Halime, wędruje między grobami. Opowiada, jak zrywa z cmentarza poziomki. Zbiera szczaw na zupę. – A bo co, poziomki dobre, że z mizaru? – zaciąga pogodnie. Na koniec filmu śpiewa tatarską pieśń. O sitahach, co broniły Polski, o mirzach, ułanach, tatarskiej jeździe.
Na mizarze
Józefa Kowieska, córka Heleny Bandzarewicz, czyści grób. Jej syn, Adam Kowieski, ubrany w tatarski strój, cierpliwie oprowadza przyjezdnych po cmentarzu.
– Jestem dumna z tego, że w moich żyłach płynie tatarska krew – mówi Mariola Kowieska, siostra Adama.
Najwięcej ludzi zatrzymuje się przy mogile, gdzie spoczywa tutaj słynny tatarski dowódca, generał Józef Bielak. – Dowodził częścią wojsk litewskich w wojnie z Rosją w 1792 r. i w czasie powstania kościuszkowskiego – tłumaczy kilkunastoletniemu chłopcu siwy pan. Chłopiec delikatnie przeciera kamień, żeby rozczytać litery. – Jestem Igor Bielak. I też jestem Tatarem – mówi z powagą.
Jest tu z całą rodziną. – Przyjechaliśmy ze Świdnika. Na grób naszego przodka – dodaje Wiesław Bielak.
W Świdniku
Biały dom, ule w ogrodzie.
– Zapraszam do mojego królestwa – mówi serdecznie Wiesław Bielak. Na niebieskich ulach widać obrazy. Na jednym tatarski jeździec. – Jak inaczej, przecież jesteśmy Tatarami – powtarza z dumą. Siadamy w ogródku. Na stole pożółkłe fotografie.
Jak to się zaczęło?
– Chyba od dziadka Michała Bielaka. Miał 90 lat i uczył mnie wywijać szablą. Był bardzo religijny. Na wsi mówili o nim święty Michał – opowiada Wiesław Bielak. Opalony, na rękach tatuaże. Zawsze interesował się wojskowością. Trafił na generała Józefa Bielaka. Zaczął szperać w dokumentach, potem w parafialnych księgach. – Potwierdziło się to, o czym mówił święty Michał, że jesteśmy Tatarami. – Oj przydały mi się jego nauki. Jak w 1962 roku trafiłem do służby w Marynarce Wojennej, mieliśmy ćwiczenia z walki na bagnety. Już w pierwszym starciu nie dałem szansy dowódcy – śmieje się Wiesław Bielak.
Pamiątka
Po Tatarach w Studziance został mizar; unikatowy cmentarz. – To pamiątka tego, że Tatarzy żyli w Studziance od 1679 roku, kiedy król Jan III Sobieski nadał tutaj ziemię rotmistrzowi Samuelowi Romanowskiemu – mówi Sławomir Hordejuk, który razem z Łukaszem Wędą założył Stowarzyszenie Rozwoju Miejscowości Studzianka.
– Żeby pan widział, jak skrzyknęli młodzież. Chłopcy nauczyli się kosić kosą, żeby posprzątać mizar – dodaje Wiesława Kobrzyńska, nauczycielka miejscowej szkoły podstawowej, które stoi dokładnie w miejscu spalonego minaretu.
Tatarska baśń
Choć dwudniowy program tatarskiego festynu w Studziance był pełen niespodzianek, to najwięcej ludzi ściągnęła wystawa fotografii prezentująca tatarskie rody. Z jednej z nich spoglądała na zwiedzających Helena Bandzarewicz. Była ostatnią Tatarką w Studziance. – Jej ojciec i matka pochodzili z Tatarów i byli wyznawcami islamu. Helena Bandzarewicz zmarła 30 grudnia 2006 roku w Studziance, w wieku 86 lat – mówi Sławomir Hordejuk.
Helena Bandzarewicz, wywodząca się ze starego tatarskiego rodu Bogdanowiczów, herbu Łada, była także bohaterką filmu "Tatarska baśń”, który wzbudził w Studziance ogromne zainteresowanie. – Całe swoje życie pani Helena związała ze Studzianką, gdzie na miejscowym mizarze pochowani są jej przodkowie. Sama aż do II wojny światowej wyznawała islam. Biorąc ślub z katolikiem w 1941 roku zmieniła wyznanie. Po mężu przyjęła nazwisko Bandzarewicz – dodaje Hordejuk.
Biedna Halime
W 1937 roku Ryszard Pawłowicz napisał dla Heleny wiersz i wydrukował go w "Życiu Tatarskim”: "Panie tu leży mój dziadek, tu – matka/ Często przychodzę popłakać z tęsknoty/ Na cmentarz”.
Na najbardziej wzruszających scenach z filmu Helena Bandzarewicz, zwana z tatarska Halime, wędruje między grobami. Opowiada, jak zrywa z cmentarza poziomki. Zbiera szczaw na zupę. – A bo co, poziomki dobre, że z mizaru? – zaciąga pogodnie. Na koniec filmu śpiewa tatarską pieśń. O sitahach, co broniły Polski, o mirzach, ułanach, tatarskiej jeździe.
Na mizarze
Józefa Kowieska, córka Heleny Bandzarewicz, czyści grób. Jej syn, Adam Kowieski, ubrany w tatarski strój, cierpliwie oprowadza przyjezdnych po cmentarzu.
– Jestem dumna z tego, że w moich żyłach płynie tatarska krew – mówi Mariola Kowieska, siostra Adama.
Najwięcej ludzi zatrzymuje się przy mogile, gdzie spoczywa tutaj słynny tatarski dowódca, generał Józef Bielak. – Dowodził częścią wojsk litewskich w wojnie z Rosją w 1792 r. i w czasie powstania kościuszkowskiego – tłumaczy kilkunastoletniemu chłopcu siwy pan. Chłopiec delikatnie przeciera kamień, żeby rozczytać litery. – Jestem Igor Bielak. I też jestem Tatarem – mówi z powagą.
Jest tu z całą rodziną. – Przyjechaliśmy ze Świdnika. Na grób naszego przodka – dodaje Wiesław Bielak.
W Świdniku
Biały dom, ule w ogrodzie.
– Zapraszam do mojego królestwa – mówi serdecznie Wiesław Bielak. Na niebieskich ulach widać obrazy. Na jednym tatarski jeździec. – Jak inaczej, przecież jesteśmy Tatarami – powtarza z dumą. Siadamy w ogródku. Na stole pożółkłe fotografie.
Jak to się zaczęło?
– Chyba od dziadka Michała Bielaka. Miał 90 lat i uczył mnie wywijać szablą. Był bardzo religijny. Na wsi mówili o nim święty Michał – opowiada Wiesław Bielak. Opalony, na rękach tatuaże. Zawsze interesował się wojskowością. Trafił na generała Józefa Bielaka. Zaczął szperać w dokumentach, potem w parafialnych księgach. – Potwierdziło się to, o czym mówił święty Michał, że jesteśmy Tatarami. – Oj przydały mi się jego nauki. Jak w 1962 roku trafiłem do służby w Marynarce Wojennej, mieliśmy ćwiczenia z walki na bagnety. Już w pierwszym starciu nie dałem szansy dowódcy – śmieje się Wiesław Bielak.
Tatarskie oczy
W ślady Wiesława poszedł jego syn Janusz. – Na ochotnika zgłosiłem się do Marynarki Wojennej, żeby sprawdzić czy dorównam ojcu – śmieje się Janusz Bielak. Czarny, lekko skośne przenikliwe oczy zdradzają tatarskie pochodzenie.
Te same przenikliwe oczy mają jego synowie: Igor i Wiktor.
Jak już sprawdzili tatarskie korzenie, dowiedzieli się, że na Lubelszczyźnie jest tatarska wieś. – Że w Studziance mieszka ostatnia Tatarka. Pojechaliśmy całą rodziną. Helena Bandzarewiczowa była już bardzo chora. Weszliśmy do domu i powiedzieliśmy, że jesteśmy potomkami generała Józefa Bielaka, który leży na mizarze. Rozpłakała się. Uściskała, jak wyjeżdżaliśmy bardzo płakała. Jeździliśmy do niej kilka lat – mówi Wiesław Bielak.
– Nie można było jechać z pustymi rękami, przywoziliśmy jej, co tylko mieliśmy dobrego – dodaje jego żona Janina.– Za późno dostaliśmy telegram o jej śmierci – dodaje Wiesław Bielak.
Tatarem być/b>
Bielakowie są dumni z tatarskiej krwi. – Tej dumy nauczył mnie dziadziuś Michał. Zapamiętałem niezwykłą opowieść. Był w Odessie. Siedział w kantynie. Nagle zobaczył swoją żonę. Sęk w tym, że nie żyła od kilku lat. Krzyknęła do dziadka: Michał, schyl się. Za chwilę kula ugodziła kompana dziadka, który siedział za nim – opowiada Wiesław Bielak.
– Tatarzy zawsze kochali wolność. Może nie byli dobrymi gospodarzami, ale byli świetnymi żołnierzami. Zawsze na dwa konie, w szpicy, jak dzisiejsi komandosi – dodaje jego syn Janusz. – Moi synowie też są dzielni. Nie zapomnę, jak Igor zabrał dziadka do uli i kazał sobie położyć pszczołę na ręce.
Po co?
– Dziadek wytrzyma użądlenie, to ja nie? I wytrzymałem. Tylko dostałem alergii…
W ślady Wiesława poszedł jego syn Janusz. – Na ochotnika zgłosiłem się do Marynarki Wojennej, żeby sprawdzić czy dorównam ojcu – śmieje się Janusz Bielak. Czarny, lekko skośne przenikliwe oczy zdradzają tatarskie pochodzenie.
Te same przenikliwe oczy mają jego synowie: Igor i Wiktor.
Jak już sprawdzili tatarskie korzenie, dowiedzieli się, że na Lubelszczyźnie jest tatarska wieś. – Że w Studziance mieszka ostatnia Tatarka. Pojechaliśmy całą rodziną. Helena Bandzarewiczowa była już bardzo chora. Weszliśmy do domu i powiedzieliśmy, że jesteśmy potomkami generała Józefa Bielaka, który leży na mizarze. Rozpłakała się. Uściskała, jak wyjeżdżaliśmy bardzo płakała. Jeździliśmy do niej kilka lat – mówi Wiesław Bielak.
– Nie można było jechać z pustymi rękami, przywoziliśmy jej, co tylko mieliśmy dobrego – dodaje jego żona Janina.– Za późno dostaliśmy telegram o jej śmierci – dodaje Wiesław Bielak.
Tatarem być/b>
Bielakowie są dumni z tatarskiej krwi. – Tej dumy nauczył mnie dziadziuś Michał. Zapamiętałem niezwykłą opowieść. Był w Odessie. Siedział w kantynie. Nagle zobaczył swoją żonę. Sęk w tym, że nie żyła od kilku lat. Krzyknęła do dziadka: Michał, schyl się. Za chwilę kula ugodziła kompana dziadka, który siedział za nim – opowiada Wiesław Bielak.
– Tatarzy zawsze kochali wolność. Może nie byli dobrymi gospodarzami, ale byli świetnymi żołnierzami. Zawsze na dwa konie, w szpicy, jak dzisiejsi komandosi – dodaje jego syn Janusz. – Moi synowie też są dzielni. Nie zapomnę, jak Igor zabrał dziadka do uli i kazał sobie położyć pszczołę na ręce.
Po co?
– Dziadek wytrzyma użądlenie, to ja nie? I wytrzymałem. Tylko dostałem alergii…
![Lublin: Wcześniej było tu wysypisko śmieci. Teraz jest nowy park [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/7f20ad97f88b96ec0a6f7d7a4245b8e9_std_crd_292.jpg)
![Kandydat na prezydenta Chełma chwali się, że „ma przełożenie na Warszawę” [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/d5704473c16dce1c61a905e9423a775d_std_crd_292.JPG)
![Wokalista z Lublina walczy w The Voice of Poland. Wybrała go Markowska [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/01969288c093d6811eaa9b3b24435474_std_crd_292.jpg)
![Lublin: Wcześniej było tu wysypisko śmieci. Teraz jest nowy park [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/7f20ad97f88b96ec0a6f7d7a4245b8e9_std_crd_120.jpg)
![Greg Gold: "Kocham to miasto". Słoneczny Lublin w jego najnowszym teledysku [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/79a0f6694f5b3794684e4b7b1d8d7722_std_crd_120.jpg)
![Posłowie w Puławach o Romach. Ogromne emocje i burzliwa dyskusja [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/baf223658c0c0cec48c9809cef4c8338_std_crd_120.jpg)
![Lublin: Duża wycinka drzew przy Al. Racławickich. To inwestycja firmy należącej do znanego miliardera [wizualizacje]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/a0c44af3c1d85dee293638d85a95b79e_std_crd_120.JPG)
!["Tchórze! Kłamcy!". Ostre spięcie na konferencji PiS, przyszedł marszałek z PSL i urzędnicy [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/d5d4fa5c9a42fedcdbf86634a690074d_std_crd_120.jpg)
![Beata Szydło w Lublinie. Awantura i przepychanki na placu Litewskim [zdjęcia, wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/5834fc2d24ca14c396121714701c4284_std_crd_120.jpg)
![Żydzi na otwarciu nowej szkoły w Kazimierzu: To nie boisko, to cmentarz [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/46f6f98f599100807bffcf77289038a9_std_crd_120.jpg)
![Wokalista z Lublina walczy w The Voice of Poland. Wybrała go Markowska [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/01969288c093d6811eaa9b3b24435474_std_crd_185.jpg)
![Greg Gold: "Kocham to miasto". Słoneczny Lublin w jego najnowszym teledysku [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/79a0f6694f5b3794684e4b7b1d8d7722_std_crd_185.jpg)
!["Tchórze! Kłamcy!". Ostre spięcie na konferencji PiS, przyszedł marszałek z PSL i urzędnicy [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/d5d4fa5c9a42fedcdbf86634a690074d_std_crd_185.jpg)
![Posłowie w Puławach o Romach. Ogromne emocje i burzliwa dyskusja [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/baf223658c0c0cec48c9809cef4c8338_std_crd_185.jpg)
![Lublin: Przebudowa ul. Abramowickiej zakończy się przed terminem [zdjęcia, wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/eaf0e6d58dc7e6f197469d7e737db2e0_std_crd_185.JPG)
![Bezczelnie wywieźli śmieci do lasu. Takiego obrotu sprawy się nie spodziewali [wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/dae07a146940292adae84ea15c99b624_std_crd_185.jpg)
![Orkiestry dęte zagrały na stadionie w Puławach [zdjęcia, wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/0d79d7f5394e8762d5e1325d2d733541_std_crd_185.JPG)
![Lublin: Wcześniej było tu wysypisko śmieci. Teraz jest nowy park [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/7f20ad97f88b96ec0a6f7d7a4245b8e9_std_crd_400.jpg)
![Kandydat na prezydenta Chełma chwali się, że „ma przełożenie na Warszawę” [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/d5704473c16dce1c61a905e9423a775d_std_crd_185.JPG)
![Z opóźnieniem, ale są. Nowe trolejbusy wyjeżdżają na ulice Lublina [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/464fae124ac61a73f241f2e6f61fc9f6_std_crd_185.JPG)
![Tomasz Wójtowicz świętował jubileusz 65-lecia na sportowo [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/813e26bc66314b88a3ce8e8012d8ac31_std_crd_185.jpg)
![Beata Szydło w Lublinie. Awantura i przepychanki na placu Litewskim [zdjęcia, wideo]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/5834fc2d24ca14c396121714701c4284_std_crd_185.jpg)
![Budowa nowego przystanku kolejowego w Lublinie. Ani peronu, ani dojazdu [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/df3a6bce4dc24782000f6e5dbb693338_std_crd_185.jpg)
![Drelów: Ciężarówka z belami słomy wpadła do rowu [zdjęcia]](http://cdn01.dziennikwschodni.pl/media/news/2018/2018-09/1b681b7cbe81bdeb14751c7826e4f208_std_crd_185.jpg)
Komentarze 10
ja ja panie Rosenberg... w Hameryce to wy macie niezly biznes.
[/quote]
a na Tatarach to sami Żydzi mieszkali
nawet ochronka byla
No na pewno lepiej mieć niemiecką krew, bo Tatarzy niszczyli bardziej Polskę niż Niemcy. A w ogóle mogę dzięki niemieckiemu korzeniowi w Niemczech mieszkać, do USA bez wizy, a wy musicie mieć. To ja mam lepsze pochodzenie.
[/quote]
ja ja panie Rosenberg... w Hameryce to wy macie niezly biznes.
No na pewno lepiej mieć niemiecką krew, bo Tatarzy niszczyli bardziej Polskę niż Niemcy. A w ogóle mogę dzięki niemieckiemu korzeniowi w Niemczech mieszkać, do USA bez wizy, a wy musicie mieć. To ja mam lepsze pochodzenie.
Wy niszczyliście Polskę od 13-tego wieku. Powinniście się wstydzić.
Myślisz żę jesteś lepszy. Ta domieszka niemieckiej krwi to takie wielkie halo. Wiesz bycie POlAKIEM nie zależy od domieszek a już napewno niemieckich. Polacy swojej histori nie muszą się wstydzic czego nie można powiedzieć o niemcach.
Myślisz żę jesteś lepszy. Ta domieszka niemieckiej krwi to takie wielkie halo. Wiesz bycie POlAKIEM nie zależy od domieszek a już napewno niemieckich. Polacy swojej histori nie muszą się wstydzic czego nie można powiedzieć o niemcach. rozwiń
ja ja panie Rosenberg... w Hameryce to wy macie niezly biznes.
[/quote]
a na Tatarach to sami Żydzi mieszkali
nawet ochronka byla
No na pewno lepiej mieć niemiecką krew, bo Tatarzy niszczyli bardziej Polskę niż Niemcy. A w ogóle mogę dzięki niemieckiemu korzeniowi w Niemczech mieszkać, do USA bez wizy, a wy musicie mieć. To ja mam lepsze pochodzenie.
[/quote]
ja ja panie Rosenberg... w Hameryce to wy macie niezly biznes.
No na pewno lepiej mieć niemiecką krew, bo Tatarzy niszczyli bardziej Polskę niż Niemcy. A w ogóle mogę dzięki niemieckiemu korzeniowi w Niemczech mieszkać, do USA bez wizy, a wy musicie mieć. To ja mam lepsze pochodzenie.
Wy niszczyliście Polskę od 13-tego wieku. Powinniście się wstydzić.
Myślisz żę jesteś lepszy. Ta domieszka niemieckiej krwi to takie wielkie halo. Wiesz bycie POlAKIEM nie zależy od domieszek a już napewno niemieckich. Polacy swojej histori nie muszą się wstydzic czego nie można powiedzieć o niemcach.
Myślisz żę jesteś lepszy. Ta domieszka niemieckiej krwi to takie wielkie halo. Wiesz bycie POlAKIEM nie zależy od domieszek a już napewno niemieckich. Polacy swojej histori nie muszą się wstydzic czego nie można powiedzieć o niemcach. rozwiń