U nas już prawie jak w unii!

d
Mieszkańcy Bukowiny wykazują czujność, jeśli zobaczą, że drzwi do ich ukochanego kościółka otwarte są o nietypowej porze. Od pani konserwator zabytków z Zamościa wiedzą, że takich obrazów jakie są tu, nie zobaczy się nigdzie. A dla złodzieja, odpukać, nie ma miejsca świętego. Proszą więc, żeby malowideł nie fotografować. Za to
opowiedzą niezwykłą historię tego miejsca.
Andrzej Fus, rolnik:
– Podanie głosi, że w tym miejscu rósł nieprzebyty las bukowy. Przed epidemią cholery skrył się w nim król Stefan Batory. Nakazał zbudować kapliczkę, przed którą modlił się o odwrócenie zarazy. Gdy mór minął, król wyjechał. Zostali niektórzy dworzanie. Byli pierwszymi mieszkańcami Bukowiny.
Anna Kita, nauczycielka:
– Przyjacielem króla Batorego był hetman Jan Zamoyski. Za zwycięstwo nad wojskami arcyksięcia austriackiego Maksymiliana pod Byczyną, król ofiarował mu tutejsze tereny, w tym Bukowinę. Gdy po latach założył Akademię Zamojską (trzecią na ziemiach polskich wyższą uczelnię, po Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Wileńskim) profesorów osiedlił w pobliskim Zamchu. Przyjeżdżali modlić się do Bukowiny. W 1638 r. zbudowany został dla nich kościółek.
Józef Pisarczyk:
– Tu doświadczyłem nadzwyczajnej Bożej łaski. 1 lipca 1943 r. miała miejsce pacyfikacja Bukowiny. Z pięcioma sąsiadami schroniłem się na strychu kościółka. Żołnierze ukraińscy doszli i tutaj. Przez wybite okno sprawdzili, że nikogo nie ma w środku. Zaczęli wyważać drzwi. Nie puściły. Wtedy zaczęli strzelać po suficie. Kule cudem nie dosięgły nas.
Szczęśliwy dzwon
Aniołki i święci pańscy z sympatią spoglądają z ołtarza na swoich dobrodziejów. Zawdzięczają im dzisiejszą krasę. I nie przeciekający dach nad złotymi aureolkami, trwałe fundamenty oraz mocne ściany. Na czele społecznego komitetu odbudowy kościółka stanął operatywny Andrzej Fus. Zbiórką pieniędzy i gospodarką finansami zajęła się Anna Kita.
Gdy nad Bukowinę nadciąga burzowa chmura, odzywa się kościelny dzwon. U schyłku XIX w. za 300 rubli kupili go mieszkańcy wioski, jeżdżący do pracy w Warszawie. Dzwon, jak słyszę we wsi, jest niezwykły. Gdy zaczyna bić, największe chmury rozchodzą się na boki, dzięki czemu pola Bukowiny omijają gwałtowne deszcze i gradobicia.
Na cudowne właściwości dzwonu jest zresztą historyczny dowód. W 1954 roku mieszkańcy niedalekiego Luchowa Górnego prosili o interwencję organy ścigania „w sprawie chmur, które odpędzone dźwiękiem dzwonu z Bukowiny, trafiają do Luchowa”. By socjalistycznej sprawiedliwości stało się zadość, kolegium ds. wykroczeń w Biłgoraju... ukarało grzywną ówczesnego dzwonnika, Józefa Leśniaka.
Sztuka gospodarowania
Do 1935 r. zabudowa w Bukowinie była tak gęsta, że sąsiad sąsiadowi zaglądał w okno. Gospodarowano na długich i wąskich niczym wstążki polach, rozrzuconych w kilkunastu miejscach.
– Trzeba było robić węzełki, by spamiętać, które jeszcze nie obrobione – mówi Agnieszka Bartosiewicz, rocznik 1917.
Dlatego zrobiono komasację. Potem każdy z gospodarzy rozebrał swoją chałupę i stawiał na wielkiej „farmerskiej” działce, wzdłuż siedmiokilometrowej drogi, prowadzącej przez wieś. Dziś w Bukowinie doliczyć się można 280 domostw, w których żyje ponad 1600 osób.
Genowefa Tokarska, która od 14 lat jest wójtem tutejszej gminy Biszcza, dla mieszkańców Bukowiny ma najlepsze słowa:
– Gospodarują na ziemiach IV-III klasy i potrafią zrobić z niej użytek. Przez wieś biegnie 58-kilometrowy wodociąg, dłuższy niż w niejednej gminie. W 118 gospodarstwach są przydomowe oczyszczalnie. Słowem: u nas prawie jak w unii! A kościółek nie jest jedynym przykładem ich społecznej aktywności. Kończą – przy pomocy naszego urzędu – budowę domu ludowego, w którym oprócz strażnicy, będzie sala sportowa, biblioteka, kawiarenka internetowa...
Mariusz Koszel (32 lata, żonaty, dwoje malutkich dzieci) trzyma krowy na mleko. Zaczynał od 6 sztuk teraz ma 18, będzie 24. Tyle, ile jest stanowisk. Dlaczego krowy ?
– Bo – tłumaczy – mam tylko 20 hektarów pola oraz 10 w dzierżawie. To za mało na obsianie zbożem, a akurat tyle, żeby było pod pasze...
Z dziennego udoju ma około 250 litrów mleka. Jeszcze niedawno za litr dostawał 1 zł, teraz 80 gr, jeśli jest w klasie „ekstra”. I, w związku z wejściem do unii, jeszcze ma stanieć o 3 grosze.
– A przecież pasze, maszyny, nawozy drożeją, a nie tanieją! – denerwuje się gospodarz
Głos zza płotu:
– Najlepiej teraz takim, którzy trzymają w domu babkę i dziadka, co mają emeryturę. Jak dojdzie renta za wysiedlenie przez Niemców, o której mówią u nas „zamojszczyzna”, to potrafi być i 2 tysiące za jednego starego...
Gospodarz:
– Toteż Lecho zza góry mówi, że jakby tata z mamą pomarli, to jemu tylko położyć się między nich...
– Pisarczyk Józef, syn Józefa, tego samego, którego poznał pan w kościółku – przedstawia się sympatyczny brodacz.
Przy dziennym świetle ogląda wczoraj sprowadzone: kombajn do porzeczki, opryskiwacz i rozsiewacz nawozów. Zapisał się też na agregat uprawowy do ciągnika. Jednak fabryka w Grudziądzu, do której spłynęła długa lista podobnych zamówień w ramach „sapardowskich” kredytów, nie nadąża z produkcją. Będzie czekać.
Pisarczyk przez 26 lat był agronomem w Zakładach Tytoniowych. Gdy okoliczne plantacje, na skutek światowej konkurencji, likwidowano, musiał rozejrzeć się za inną robotą. Nie szukał daleko. Powiększył rodzinne gospodarstwo do blisko 50 ha i zaczął uprawę zbóż.
– Kiedyś – mówi przysłuchująca się rozmowie Anna Kita – koniczyna i gryka to był złoty interes. Mój ojciec w 1969 r. za jednoroczny zbiór koniczyny postawił dom. Dziś trudno byłoby kupić ciągnik. Dlatego trzeba ruszać głową. Na szczęście, tutejsi potrafią. Podobno zostało im to po dziadkach-przemytnikach. Zaraz za Bukowiną zaczynał się zabór austriacki, bogatszy od naszego, rosyjskiego. Toteż nasi przodkowie w obydwie strony szmuglowali wszystko, co się opłacało...
Zaproszenie
Z moimi gospodarzami żegnam się przy pięknie rysującym się już domu ludowym. Do zmierzchu można jeszcze popracować. Przyda się każda para rąk, bo trwa czasochłonna „wykończeniówka”. A termin otwarcia poszedł już w świat.
– 16 maja – przypominają – zapraszamy na otwarcie. Wszystkich, do których trafią te słowa.