Skok z drugiego piętra

Noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. W mieszkaniu na Czereśniowej 12 całą rodzinę poderwał ze snu głuchy dźwięk uderzeń w drzwi. Dzieci zaczęły płakać, ale bezgłośnie, bo uciszyli ich rodzice.

– Zatrzymaj ich – zdążył szepnąć Alfred do żony. Tak jak stał, na wpół ubrany, rzucił się do okna i wyskoczył z drugiego piętra. W mroźną, grudniową noc.

Był obolały, nie mógł poruszać nogą. Ale niosła go adrenalina. Wiedział, że musi uciekać, ukryć się, uprzedzić kolegów o niebezpieczeństwie. Kierunek był jeden: fabryka.

Alfred Bondos, jeden z założycieli „Solidarności” w WSK Świdnik, był na celowniku Służby Bezpieczeństwa od wielu miesięcy. Wiedział, że będą chcieli go dopaść. Tej nocy internowano w całym kraju przywódców i działaczy „Solidarności”. Wśród nich miał być również i on.

Ale brawurowa ucieczka kończy się sukcesem. Alfred dociera do WSK Świdnik. Tutaj, wraz z innymi pracownikami, tworzy Komitet Strajkowy, który przejmuje kontrolę nad zakładem. W nocy z 15 na 16 grudnia rozpoczyna się pacyfikacja WSK. Czołgi podjeżdżają pod mur zakładu, przebijają go w kilku miejscach. W stronę robotników lecą petardy z gazem łzawiącym i dymem. Pada seria z ostrej amunicji. Do budynków WSK wpada wojsko i ZOMO, pracownicy rozpierzchają się po całym zakładzie, rozpoczyna się wojna. Bondos pisze odezwy, przez radiowęzeł nawołuje do biernego oporu.

16 grudnia o 4 nad ranem rozpoczyna się wyprowadzanie pracowników z zakładu, trwa cały dzień. 40 osób zostaje od razu aresztowanych, cześć jest wywieziona do Lublina na przesłuchanie.

Zomowcy są z siebie zadowoleni. Zostawiają zakład kompletnie zdemolowany i – jak sądzą – pusty.

Ale jest ktoś, kto znowu ich przechytrzył. Alfred Bondos wciąż jest w zakładzie. Ukrywa się w kanale ciepłowniczym. Bez światła, ogrzewania, w prymitywnych warunkach, odizolowany od świata.

„Niektórzy z nas muszą zniknąć. Ja też, chociaż nie wiem jak, gdzie i na jak długo – notuje we wspomnieniach. - Teraz jeszcze zostaję w zakładzie, opustoszałym, ogarniętym smutkiem nie do zniesienia. Cisza po boju rozrywa mózg. Już po wszystkim? Czy to już koniec marzeń o wolności, o prawach, o godności?”

W domu czeka na niego żona z dwójką dzieci. Dostaje od nich listy, które przemyca do kanału hydraulik Janek Borysiuk, to jego jedyny kontakt ze światem przez cztery miesiące w kanale. Do domu wraca 16 grudnia 1982 roku, rok od brawurowej ucieczki.

Historię Alfreda Bondosa znają w Świdniku wszyscy. Starzy i młodzi, przechodzi z pokolenia na pokolenie.Krąży po domach, po rodzinach, po szkołach i bibliotekach. Jest częścią Świdnika i jego symbolem. Zbudowana na bohaterach miasta – na sile ich charakterów, mądrości i wartościach.

Tak, Świdnik ma swoich bohaterów, ma swoich wielkich ludzi. Ksiądz Jan Hryniewicz, Andrzej Sokołowski, Alfred Bondos, Urszula Radek i wielu innych. Pamięć o nich zbudowała tożsamość tego miasta, jego historię. To pamięć o ludzkiej odwadze i owielkim pragnieniu wolności.

– Kocham rodzinę, miasto i ojczyznę. Wszystko co robiłem, robiłem dla nich – powiedział mi Alfred Bondos podczas jednej z naszych rozmów. Ważnych rozmów, bo to zawsze były ważne rozmowy.

Skromny, uśmiechnięty, serdeczny. Zawsze gotowy do skoku z drugiego piętra.

Alfred Bondos(1945-2020)