Inwestycje kolejowe w Polsce Wschodniej: nowe perspektywy dla biznesu i mieszkańców

Modernizacja i rozwój kolei w Polsce Wschodniej to przede wszystkim ogromne możliwości dla gospodarki. Bocznice kolejowe sprzyjają rozwojowi przedsiębiorstw, ułatwiając nie tylko masowe dostawy surowców, ale i transport wyprodukowanych przez nie towarów. Dobrze skomunikowane stacje przyciągają nie tylko inwestorów i lokalny biznes, ale także nowych mieszkańców. Kolej poszerza bowiem rynki pracy – łatwiej nią dojechać do pracy w sąsiednich miastach i regionach. Stwarza także lepszy dostęp do edukacji, specjalistycznej opieki medycznej czy instytucji kultury, dzięki czemu nawet mieszkańcy mniejszych miast mogą z nich łatwiej korzystać.

Efekty tych inwestycji widzą również mieszkańcy Polski Wschodniej. Zdecydowana większość pasażerów (68,8%) pozytywnie oceniła czas podróży koleją w 2023 r.

Nowoczesna kolej łączy miasta i regiony

Linie kolejowe łączą, tworząc nowe możliwości współpracy wszystkich miejscowości położonych w ich ciągu. Dobrym przykładem jest niedawno zakończona modernizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Skarżysko-Kamienna - Starachowice - Ostrowiec Świętokrzyski - Sandomierz, współfinansowana ze środków europejskich Programu Polska Wschodnia. Dzięki inwestycji o wartości 796,5 mln zł możliwe stały się bardziej regularne połączenia pomiędzy wymienionymi miejscowościami. Dodatkową, ale istotną korzyścią jest to, że modernizacja ta znacząco skróciła czas przejazdu pomiędzy Warszawą a Rzeszowem. Teraz wynosi on poniżej 4 godzin, i to zwykłym pociągiem.
W ramach prac zmodernizowano 99 km dwutorowej linii i wyremontowano 107 obiektów inżynieryjnych, np. mostów. Na całym odcinku podróżni mogą korzystać z 22 przebudowanych stacji i przystanków. Są nowe wiaty, wygodne ławki i funkcjonalne oświetlenie. Jest nowoczesna informacja pasażerska. Pojawiły się także udogodnienia dla osób z trudnościami w poruszaniu się m.in. podwyższone perony czy ścieżki naprowadzające.

Na unowocześnieniu kolei w Polsce Wschodniej korzystają także przedsiębiorcy. Możliwość przeniesienia transportu towarów z TIRów na tory daje dodatkowo ogromny pozytywny efekt dla środowiska i klimatu. Dobrym przykładem takiej inwestycji jest warta 528,3 mln zł elektryfikacja blisko 100 km linii kolejowej nr 68 na odcinku Lublin - Kraśnik - Stalowa Wola Rozwadów, która otworzyła nowe perspektywy dla sprawnych przewozów nawet bardzo ciężkich ładunków. Choć i w tym przypadku nie zapomniano o komforcie podróżnych. Zmodernizowano 20 stacji i przystanków, m.in. w Kraśniku i Lublinie Zemborzycach. Wybudowano także dwa całkiem nowe przystanki – Stalowa Wola Charzewice i Zaklików. Zmodernizowana linia zapewniła też większą dostępność do Zamościa i Biłgoraja.

Znaczenie gospodarcze i miastotwórcze ma zmodernizowana linia kolejowa nr 216 na odcinku Działdowo - Nidzica - Olsztynek - Olsztyn, z unowocześnioną stacją Olsztyn Główny. Stanowi ona istotny węzeł kolejowy na północy makroregionu: obsługuje łącznie 7 linii kolejowych, bocznice zakładów naprawy wagonów i wojskowe, a dzięki nowym technologiom informatycznym – zapewnia także sterowanie ruchem pociągów w znacznej części województwa warmińsko-mazurskiego. Stacja posiada także szereg udogodnień dla osób z trudnościami w poruszaniu się, np. windy, schody ruchome, ścieżki naprowadzające.

Inwestycja przyczyniła się także do lepszego skomunikowania północnych dzielnic Olsztyna z centrum miasta i dzielnicami południowymi, dzięki nowemu przedłużonemu przejściu podziemnemu, które łączy miasto z peronami i dalej z dworcem. Przygotowano także dodatkowe przystanki na potrzeby przewozów aglomeracyjnych (Dajtki, Śródmieście). Zwieńczeniem inwestycji jest nowy, regionalny i ciekawy architektonicznie dworzec kolejowy Olsztyn Główny, który jest również w pełni dostosowany do obsługi osób o szczególnych potrzebach.

W ramach wartego 948 mln zł projektu zmodernizowano 88 km linii kolejowej, przebudowano 13 stacji i przystanków, wybudowano 2 nowe przystanki kolejowe oraz zmodernizowano 4 dworce kolejowe: Olsztyn Główny, Olsztyn Zachodni Olsztynek i Nidzica.

W latach 2016-2024, z Funduszy Europejskich w Programie Polska Wschodnia zainwestowano w sektor kolejowy 1,7 mld zł. Środki wykorzystano w 100%. Dzięki nim zrealizowano 9 projektów, modernizując ponad 540 km linii kolejowych, 134 stacje i przystanki oraz 10 dworców kolejowych. Efektem tych inwestycji jest wyższy standard techniczny pozwalający na bezpieczne przewozy przy wyższych prędkościach i skrócenie czasu podróży. Przygotowano również dokumentację, która pozwoli na realizację kolejnych dwóch inwestycji finansowanych ze środków unijnych perspektywy 2021-2027.

Inwestycje kolejowe będą kontynuowane

W najbliższych latach inwestycje kolejowe w Polsce Wschodniej będą kontynuowane. Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej na lata 2021-2027 przewiduje ponad 3 mld zł na rozwój kolei, co zwiększy dostępność transportową tej części kraju. Środki zostaną przeznaczone na przebudowę, modernizację i rewitalizację linii kolejowych oraz dworców w województwach lubelskim, podlaskim, podkarpackim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim, a także w regionalnej części województwa mazowieckiego, co jest nowością w tym programie.

Wsparcie obejmie istniejące odcinki linii kolejowych o dużym natężeniu ruchu pasażerskiego i towarowego, które mogą skutecznie konkurować z transportem drogowym. Poprawi się także bezpieczeństwo podróżnych i przewożonych towarów, a przepustowość linii na najbardziej obciążonych odcinkach zostanie zwiększona. Wszystkie prace projektowe i budowlane będą realizowane z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska, uwzględniając rozwój zielonej infrastruktury, w tym drzewostanów.

Równie ważna jest modernizacja dworców kolejowych, które będą lepiej dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz pasażerów o ograniczonej mobilności. Nowe rozwiązania obejmą m.in. systemy informacji pasażerskiej, obniżone kasy, pętle indukcyjne dla osób niedosłyszących, mapy dotykowe i oznakowanie dla osób niewidomych i niedowidzących. W obiektach zastosowane zostaną ekologiczne technologie, takie jak kolektory słoneczne, energooszczędne oświetlenie LED, pompy ciepła i systemy odzyskiwania wody deszczowej. Dworce zostaną również wyposażone w infrastrukturę sprzyjającą integracji różnych środków transportu, np. stanowiska dla rowerów i stacje ich naprawy. Zmiany te umożliwią podróżnym wygodniejsze i bardziej zrównoważone przemieszczanie się.

Inwestycje będą realizować PKP PLK S.A. (zarządca infrastruktury liniowej) i PKP S.A. (zarządca infrastruktury dworcowej).

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) to kontynuacja wsparcia rozwoju wschodnich województw naszego kraju: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego oraz regionalnej części województwa mazowieckiego (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów). Program jest dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i służy utrwaleniu warunków sprzyjających konkurencyjności gospodarki oraz wyższej jakości życia w Polsce Wschodniej.

Z programu dofinansowywane są inwestycje w małych i średnich firmach, projekty związane z adaptacją miast do zmian klimatu, rozwojem zeroemisyjnej mobilności miejskiej, ochroną bioróżnorodności, rozwojem inteligentnych sieci dystrybucji energii, zwiększaniem dostępności kolejowej i drogowej oraz rozwojem zrównoważonej turystyki. Budżet programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej na lata 2021-2027 wynosi 2,65 mld euro. Więcej na  www.fepw.gov.pl.