Ustawa odchodzi w niesławie

Siedem miesięcy praktyki – obecna ustawa o ochronie praw lokatorów obowiązuje od 10 lipca ub.r. – wskazuje, że niewielu właścicieli nieruchomości ją respektuje. Jej postanowienia sprawiły, że w efekcie obróciła się ona przeciwko lokatorom, którzy mają kłopoty z wynajęciem mieszkania, bo przyznano im zbyt wiele praw. Jednym ze sposobów obchodzenia przepisów przez wynajmujących jest np. podpisywanie wypowiedzenia najmu in blanco. Dopiero po uzyskaniu takiego dokumentu właściciel zawiera właściwą umowę. Innym wybiegiem jest podpisywanie umowy o użyczenie lub nieodpłatne pilnowanie mieszkania, która daje wynajmującemu możliwość pozbycia się lokatora, gdy ten zachoruje i nie będzie mógł pilnować mieszkania. W umowie nie ma też narzuconej wysokości czynszu; ustala się go w odrębnej umowie lub w ogóle poza nią. Obecne zasady najmu są na dodatek jednakowe dla mieszkań prywatnych i komunalnych, choć funkcjonują one na całkowicie różnych zasadach.
– To zła ustawa, nie przystająca do życia, niejednoznacznie sformułowana, stąd różne interpretacje jej postanowień i próby obchodzenia – nie mają wątpliwości pośrednicy nieruchomości. – Na dodatek została wprowadzona w niewłaściwym momencie, gdy najemców jest mniej niż stawianych im do dyspozycji mieszkań. Samo życie wymusiło więc opracowanie nowych rozwiązań.
UMiRM proponuje zniesienie ograniczeń dotyczących czasu wynajmu mieszkania (obecnie musi to być okres co najmniej 3-letni) i wysokości czynszu; teraz można go podwyższać nie częściej niż co pół roku i to tylko o kilkanaście groszy. W efekcie czynsze nie pokrywają kosztów eksploatacji, a tym bardziej remontów mieszkań. Inne będą też zasady ustalania wysokości czynszów. Założenia przewidują ich uwolnienie, ale stopniowe i w granicach zdrowego rozsądku. Projekt przewiduje możliwość podniesienia za 2–3 lata czynszu przez właścicieli prywatnych do 4 proc. wartości odtworzeniowej lokalu. Dzięki temu, oraz remontowym ulgom podatkowym, powstaną warunki do remontowania prywatnych kamienic. Jeszcze wolniej mają rosnąć czynsze w mieszkaniach komunalnych przeznaczonych dla najuboższych.
Według projektu UMiRM, właściciel będzie mógł swobodnie wynajmować posiadane mieszkania. Z najemcą będą go wiązać warunki, które sami ustalą, a ich weryfikatorem będzie rynek. Jeśli będą zbyt ostre, właściciel będzie miał kłopoty z wynajęciem mieszkania.

Szczególnie chronieni są i prawo do lokali socjalnych mają: obłożnie chorzy, kobiety w ciąży, niepełnosprawni, małoletni, osoby ubezwłasnowolnione i sprawujące nad nimi opiekę, bezrobotni
i emeryci o niskich dochodach uprawniających do korzystania
z pomocy społecznej. Wobec osób spełniających te kryteria (oraz dodatkowe określone przez radę gminy) sąd nie może orzec braku uprawnień do otrzymania lokalu socjalnego.