"Strefy zero". Prawnik tłumaczy co oznacza stan epidemii w Polsce

Zgodnie z przepisami (ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi) stan epidemii to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań dla zminimalizowania skutków epidemii.

Poprzedni etap, czyli stan zagrożenia epidemicznego to taka sytuacja prawna, którą wprowadza się w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii.

Czyli do 20 marca 2020 według władz istniało jedynie ryzyko epidemii, a obecnie przyznano prawnie, że zaistniała epidemia – czyli wystąpiły na danym obszarze zakażenia w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie.

Zgodnie z prawem, stan epidemii otwiera możliwość wyznaczenia przez Radę Ministrów strefy zero, czyli obszaru, znajdującego się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, podlegającego ograniczeniom, w tym zakazom, nakazom oraz środkom kontroli, a także wyznaczenia strefy buforowej wokół strefy zero.

Pozostałe możliwe do nałożenia ograniczenia są zbliżone zarówno w razie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego, jak i obecnego stanu epidemii. Podobnie jak w przypadku wcześniejszego ogłaszania stanu zagrożenia epidemicznego wykluczona lub ograniczona jest aktualnie m.in. działalność restauracyjna, imprezowa, kulturalna, sportowa czy rozrywkowa. Zakazane są także zgromadzenia oraz sprawowanie kultu religijnego więcej niż 50 osób jednocześnie.

Zniesiono natomiast zakaz prowadzenia działalności związanej z prowadzeniem obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania.

Istotna różnica sprowadza się do tego, że po ogłoszeniu stanu epidemii możliwe jest przymusowe kierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii zarówno personelu medycznego, jak i każdej innej osoby z dowolnej branży, o ile jest to uzasadnione „aktualnymi potrzebami”.

Skierowanie następuje poprzez wydanie natychmiast wykonalnej decyzji wojewody lub ministra. W rezultacie powstaje obowiązek pracy we wskazanym miejscu przez 3 miesiące, na zasadach urlopu bezpłatnego u dotychczasowego pracodawcy, za wynagrodzeniem nie niższym niż 150% przeciętnego wynagrodzenia, jakie zwykle przysługuje w takim miejscu pracy, a ponadto nie niższym niż wynagrodzenie dotychczas otrzymywane przez osobę kierowaną do pracy przymusowej.

Osobie skierowanej przysługuje też zwrot kosztów przejazdu, oraz zakwaterowania i wyżywienia, o ile nie zapewnia się ich w miejscu przymusowej pracy.

Przepisy przewidują także wyjątki. Skierowaniu do pracy niosącej ryzyko zakażenia przy zwalczaniu epidemii nie podlegają:

1) osoby, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat;
2) kobiety w ciąży lub osoby wychowujące dzieci w wieku do 18 lat, w tym osoby wychowujące samotnie dzieci do lat 18;
3) osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy;
4) inwalidzi i osoby z orzeczonymi chorobami przewlekłymi;
5) osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe oraz posłowie i senatorowie.

Zakres aktualnych ograniczeń i obowiązków, nałożony poprzez ogłoszenie stanu epidemii, jest w pewnych elementach nawet szerszy niż konstytucyjny stan klęski żywiołowej i jest charakterystyczny dla opisanego w Konstytucji stanu wyjątkowego.

Przykładowo prawa do zgromadzeń lub sprawowania kultu religijnego czy też wolności korzystania z dóbr kultury nie można w ogóle ograniczać nawet w przypadku stanu klęski żywiołowej, dopiero wprowadzenie stanu wyjątkowego daje do tego podstawę. Wniosek z tego, że skoro na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia już ograniczone zostały te prawa, jakie można ograniczać tylko w razie stanu wyjątkowego, to zaistniały podstawy do ogłoszenia tego stanu nadzwyczajnego przez Prezydenta Rzeczypospolitej wobec zagrożenia bezpieczeństwa obywateli, co przewiduje art. 230 ust. 1 Konstytucji.

Zgodnie z Konstytucją w czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie mogą być przeprowadzane wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a jego kadencja ulega odpowiedniemu przedłużeniu.