Nostradamus nazwał go zielem rozweselającym serce i duszę. Jego niebieskie kwiatuszki znajdziemy na gobelinach. Sławny zielarz angielski John Gerard w XVI wieku zapisał w swoim zielniku stare powiedzenie: „Ego borago gaudia semper ago”. Czyli: ja, ogórecznik, zawsze daję odwagę. Okazuje się, że świeże listki ogórecznika mają smak ogórków z cebulą. Chłodnik i ogórecznik to dobrana para.
Niebieskie kwiatki w kształcie gwiazdek były motywem malowideł oraz haftów się na średniowiecznych gobelinach i szarfach, którymi opasywali się rycerze przed turniejami. Dla dodania „ducha walki” rycerzom krzyżowym wrzucano do pucharów z winem kwiatuszki ogórecznika. Świeże liście mają delikatny zapach i smak. Przypominający ogórki z dodatkiem cebuli. Liście ogórecznika są doskonałą przyprawą do sałatki ogórkowej i kwaszonych ogórków. Dodaje się je do zielonej sałaty, sałatki ziemniaczanej i różnych sosów. Jest świetną przyprawą do zupy pomidorowej, włoskiej kapusty, poprawia smak siekanego mięsa, farszów i ryb. Siekane listki możecie dodać do twarożku. We Francji z korzenia ogórecznika robi się specjalne konfitury, po to, by sprawić sercu radość. Ale chłodnik z ogórecznikiem to dopiero to.
Czy ogórecznik dodawano do staropolskich potraw. Prof. Jarosław Dumanowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu mówi, że jak najbardziej. Paul Tremo, słynny kucharz Stanisława Augusta Poniatowskiego pasjonował się ziołami i dzikimi roślinami. Studiował dzieła botaników, zbierał, suszył a nawet kisił zioła, doprawiał dania ziołami. Dziś moda na zioła, dzikie rośliny zatacza coraz szersze kręgi, a chłodniki są dobrą okazją, żeby je wykorzystać.
Zupy w Polsce były tak cenione, że musiały trafić do literatury. Adam Mickiewicz opisuje w „Panu Tadeuszu” piwną polewkę z twarogiem. Na obiedzie u Łęckich Wokulski jadł litewski chłodnik. W dziewiętnastowiecznych polskich książkach kucharskich znajdziemy przepisy na bardzo wyrafinowane zupy z parmezanem, delikatne zupy krem, wytworne zupy pomidorowe.
Chołodziec sprzed lat prawie 200
Wziąść śmietany kwaśnej kwaterek 3, kwasu ogórkowego pół kwarty, jeżeli śmietana gęsta to kwasu więcej, jeżeli zaś rzadka to mniej, cytryn dużo wycisnąć, szyjek rakowych gotowanych i w kostkę pokrajanych, biorą piersi, czyli mięso z kapłona lub z kury, byleby było miękkie, to w kostkę pokrajać, ogórków słodkich 5 w kostkę pokrajać obranych ze skórki, ogórków kwaśnych pięć, liści od buraków i kilka głąbików burakowych pokrajać, w gotowaną wodę wrzucić i trochę zagotować, ostudzić i włożyć lub szczawiu uwarzyć zamiast burakowych liści albo kiedy liście burakowe stare, od młodej cebuli szczypiorku pokrajać, ale go pierwej w soli przetrzeć, aby z niego gorycz wyszła i zimną wodą przepłukać, kopru ogrodowego, szczypioru pokrajać, pieprzu białego, osolić razem, wszystko zamieszać i w lód wstawić. (przepis z kolekcji prof. Jarosława Dumanowskiego).
Chłodnik kresowy
Składniki: 1 pęczek botwiny, 1 pęczek rzodkiewek, 1 pęczek koperku, 3 ogórki gruntowe, 1 litr kefiru, 2 ząbki czosnku, sól, pieprz, 1 łyżka cukru, 1 cytryna, szczypiorek.
Wykonanie: umyć botwinkę, posiekać razem z buraczkami. Przełożyć do garnka, dodać łyżkę cukru, gotować 5 minut, schłodzić. Obrane ogórki i rzodkiewkę pokroić w drobną kostkę, dodać do wywaru razem z pokrojonym koperkiem i roztartym czosnkiem. Dosłodzić, dodać sok z cytryny, wszystko dobrze wymieszać. Zalać kefirem, obficie posypać szczypiorkiem.
Chłodnik podlaski
Składniki: 2 szklanki kwaśnego mleka lub kefiru, 1 szklanka kwaśnej śmietany, 2 pęczki młodych buraków z liśćmi, 2 kwaszone ogórki, 2 świeże ogórki, 1 pęczek kopru, 1 pęczek szczypiorku, 30 dag piersi z kurczaka, 1 łyżka oliwy, sól, świeżo zmielony pieprz, sok z cytryny, 2 jajka na twardo
Wykonanie: pierś z kurczaka wymyć, osuszyć, natrzeć solą, pieprzem, posmarować oliwą i włożyć do piekarnika. Upiec na złoto. Po upieczeniu mięsa oczyszczoną botwinkę pokroić na małe kawałki, zalać wodą, posolić i ugotować do miękkości. Po ostudzeniu dodać ogórki pokrojone w kostkę, szczypior i koper. Następnie kefir lub śmietanę, wymieszać, pierś kurczaka pokroić w paski i dodać do chłodnika, doprawić, dodać sok z cytryny, wychłodzić. A teraz kolej na chłodniki międzynarodowe.
Albański krem z ogórków i awokado
Składniki: 2 ogórki, 1 por, 1 awokado, 1 litr bulionu warzywnego, 100 ml śmietany 30%, 100 ml jogurtu, oliwa, sól, pieprz, gałka muszkatołowa, świeży koperek na ozdobę.
Wykonanie: pokroić ogórki i por w plasterki. Udusić na oliwie, wlać połowę bulionu, zagotować. Zmiksować z awokado pokrojonym w kostkę. Dodać resztę bulionu, ostudzić. Doprawić śmietaną i jogurtem oraz przyprawami. Wstawić do lodówki na 2 godziny, żeby składniki się przegryzły. Na talerzu posypać posiekanym koperkiem. Samo zdrowie.
Bułgarski chłodnik
Bułgarską specjalnością są potrawy przygotowywane na bazie jogurtu, w tym znakomite chłodniki. Najpierw należy posiekać świeży ogórek, posolić i odstawić na kilka minut. Następnie rozetrzeć czosnek z solą. Pół szklanki zimnej, przegotowanej wody zakwasić sokiem z cytryny i roztrzepać w garnku z kefirem. Dodać ogórek, czosnek, koperek, pieprz i odrobinę oliwy. Po wlaniu chłodnika do ceramicznych miseczek każdą porcje należy obicie posypać siekanymi orzechami.
Hit. Hiszpańskie gazpacho
Składniki: 50 dag mocno dojrzałych pomidorów, 1 ogórek, po 1 czerwonej i zielonej papryce, 2 kromki pszennego chleba, 1 łyżka oliwy z oliwek, 1 łyżka octu winnego z białego wina, czosnek, mielony kminek, sól, pieprz.
Wykonanie: sparzone pomidory obrać ze skórki, wyciąć gniazda nasienne, pokroić w ćwiartki. Paprykę i ogórek pokroić w drobną kostkę. 1/3 zostawić, resztę zmiksować z pomidorami, czosnkiem, oliwą, octem i chlebem. Doprawić kminkiem, solą z pieprzem. Wlać do miseczek z papryką i ogórkiem. Wstawić do lodówki na 40 minut.
Ten oryginalnych chłodnik jest niemal dziełem sztuki. Robi się go na bazie dobrej oliwy, czosnku, soli, pszennego chleba bez skórki, octu winnego lub balsamicznego i wody. Podstawowe składniki uciera się lub miksuje, by następnie dodać do chłodnika pokrojone w kostkę ogórki, pomidory i strąki papryki. Niekiedy dodaje się do gazpacho jajko na twardo i opieczone kawałki chleba.
Portugalski chłodnik pomidorowy
Składniki: 20 dag dojrzałych pomidorów, 4 kromki bagietki, po pół czerwonej i zielonej papryki , 2 średnie ogórki, 1 mała cebula, 6 łyżek oliwy z oliwek, 2 łyżki octu balsamicznego, sól, pieprz świeża bazylia.
Wykonanie: bułkę namoczyć. Pomidory sparzyć, wrzątkiem, odcedzić, obrać i pokroić w kostkę. Umytą paprykę i obrane ogórki pokroić w kostkę. Cebulę drobno posiekać. Bułkę, oliwę i ocet zmiksować, dodać pokrojone warzywa i miksować, aż zupa będzie gładka. Dodać bardzo zimnej przegotowanej wody. Posypać pokrojoną bazylią. Na finał wracamy do ogórecznika.
Turecki chłodnik arbuzowy z pomidorami
Składniki: 1 kg arbuza w kawałkach, wypestkowanego 1 puszka pomidorów pelati, 1 papryka słodka, 1/2 - 1 papryczka chili , 1 ząbek czosnku sól, pieprz do smaku, 1 twardy ogórek, 1 pomidor, 20 dag arbuza, 1 czerwona cebula, zielenina.
Wykonanie paprykę, papryczki zmiksować z czosnkiem, dodać pomidory i arbuz, wszystko razem zmiksować jeszcze raz, doprawić i wstawić do schłodzenia do lodówki na kilka godzin.
Ogórka przekroić na pół, usunąć pestki, pokroić w kostkę. Podobnie zrobić z pomidorem i arbuzem. Cebulę posiekać w kostkę, posiekać zieleninę.
Nalać chłodnik do miseczek, posypać warzywami i zieleniną. Podawać bardzo zimny, można dodać grzanki z serem. Na finał wracamy do dzielnego ogórecznika.
Chłodnik z ogórecznikiem
Składniki: 6 małych ogórków, sok z ogórków małosolnych, jogurt, śmietana, koperek, sól, pieprz i listki ogórecznika.
Wykonanie: Ogórki zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Dodać jogurt, śmietanę, przecedzony sok z ogórków małosolnych. Doprawić solą z pieprzem, schłodzić. Na talerzu ozdobić świeżymi listkami ogórecznika. Smacznego.