Orły Karskiego dla Michnika i Foxmana

Adama Michnika łączyła z prof. Janem Karskim długoletnia przyjaźń, zapoczątkowana - jak żartem podkreślał Profesor - tym, że najpierw o Michniku... wykładał dla swoich studentów w Waszyngtonie prezentując realia systemu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej i zorganizowane formy walki z nim. Gdy się wreszcie poznali osobiście, ich kolejne spotkania były przez obu niecierpliwie wyczekiwane i zawsze przeradzały się w długie i pasjonujące debaty. O lepszej Polsce.

Abraham H. Foxman otrzyma Orła za "niezłomną walkę przeciw zniesławianiu i odważne mówienie nienawiści: "Nigdy wiecej”.
Foxman kieruje działalnością liczącej 93 lata Anti-Defamation League (ADL), Ligi Przeciw Zniesławianiu, która powstała, by przeciwstawić się fali agresywnego antysemityzmu, jaki panował wówczas w USA. Z czasem przerodziła się w organizację o zasięgu światowym, skutecznie przeciwstawiającą się nie tylko aktom nienawiści i poniżania wobec Żydów, ale także wszystkich innych mniejszości religijnych, narodowych, etnicznych i kulturalnych. Opinia ADL jest uważnie słuchana przez głowy państw, parlamenty, organizacje międzynarodowe, media i światową opinię publiczną.

Sam laureat pochodzi z rodziny warszawskich Żydów. Ocalał podczas okupacji przechowany przez Polkę, która stała się jego drugą matką. Kiedy w 1946 roku okazało się, że rodzice 6-letniego Abrahama przeżyli, dzielna kobieta oddała chłopca. Foxmanowie osiedlili się w USA.
Kariera Abrahama Foxmana od ukończenia studiów przed 40 laty związana jest z ADL, gdzie przeszedł wszystkie możliwe szczeble awansu. Przez 30 lat łączyła go przyjaźń z Janem Karskim, którego uważał za moralny wzorzec humanizmu XX wieku, postać kultową i człowieka, który uczynił najwięcej dla budowania czynem stosunków polsko-żydowskich.

Ideą twórcy Nagrody było przyznawanie jej tym, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować” (w przypadku Polaków) oraz tym, którzy nie będąc Polakami nie pozostają wobec naszego kraju obojętni. Nagroda ma charakter honorowy i nie towarzyszy jej żadna gratyfikacja finansowa. "Godność jest nieprzeliczalna na pieniądze...” - argumentował twórca Nagrody. Towarzyszy jej natomiast statuetka Orła, którego projekt zaakceptował pomysłodawca i kreator nagrody. Warto podkreślić, że Nagroda Orła Jana Karskiego jest jedyną, jaką ustanowił on sam, za życia i w tylko w swoim imieniu.

Laureatami Nagród Orla Jana Karskiego w pierwszej edycji, w 2000 roku byli: ksiądz prof. dr. hab. Józef Tischner (za porywającą wizję religii i wiary) i Jacek Kuroń (za budzącą nadzieję wizję ludzkiej solidarności). W ich wręczaniu uczestniczył jeszcze Jan Karski. Wkrótce po wręczeniu zmarł Józef Tischner, a 13 lipca 2000 r. - sam pomysłodawca i fundator nagrody.
W następnej edycji Orły Karskiego trafiły do: Rabina Jacoba Bakera z Jedwabnego za optymistyczną wizję przyszłości polsko-żydowskiej. I dokładnie za to samo do burmistrza Jedwabnego Krzysztofa Godlewskiego. Rabina Bakera część środowisk żydowskich atakowało za... obronę Polaków przed odium morderców. Z kolei burmistrz Godlewski za udział w obchodach 60-lecia zbrodni jedwabieńskiej został przez Radę Miejską... wyrzucony ze stanowiska. Wkrótce wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Obaj zapłacili cenę za dążenie do porozumienia i budowania nowej perspektywy stosunków polsko-żydowskich.

Za 2002 rok Orła otrzymali: Ks. Prałat Grzegorz Pawłowski z Jaffy, za "pełną nadziei wizję ekumenii łączącej w życiu codziennym Polaków i Żydów” oraz Marek Edelman z Łodzi za "humanistyczna wizje ludzkiej godności”.
Pochodzący z Zamościa kapłan jest Żydem. Urodził się jako Hersz Griner. Jego rodzina została wymordowana podczas likwidacji getta w Izbicy. Uratowany przez Polaków "na metryce” Grzegorza Pawłowskiego, po wyzwoleniu ochrzcił się, a po maturze wstąpił do seminarium duchownego. W 1968 roku, pod odmowie przeniesienia go do diecezji jerozolimskiej przez ordynariusza diecezji lubelskiej, wyjechał z Polski. Jest kapłanem i opiekunem Polaków w Ziemi Świętej. Wielokroć uznanie dla jego misji duszpasterskiej wyrażał Ojciec Święty. Ks. Pawłowski jest autorem przekładu "Katechizmu” na język hebrajski.

Marek Edelman jest ostatnim z żyjących przywódców powstania w getcie warszawskim. Wielokrotnie interweniował w przypadkach ludobójstwa, łamania ludzkiej godności, nietolerancji, prześladowania związane z pochodzeniem, religią i głoszonymi poglądami.
Nagrody i statuetki Orła za 2003 rok przypadły dwóm wybitnym orędownikom polskiej europejskości. Były premier Tadeusz Mazowiecki uhonorowany został za wizje Polski w jedności Europy. To ten polityk, jako szef pierwszego gabinetu III RP zapoczątkował 14-letni marsz do Unii Europejskiej.
Metropolita opolski ksiądz arcybiskup Alfons Nossol, wykładowca KUL, otrzymał nagrodę z identycznym uzasadnieniem. Wybitny orędownik dialogu katolików z protestantami i prawosławnymi w jednej Europie oraz pojednania polsko-niemieckiego.
Za rok 2004 laureatami zostali lider pomarańczowej rewolucji na Ukrainie Wiktor Juszczenko oraz dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie prof. Feliks Tych.
Pierwszy z nich został uhonorowany "za odwagę w prowadzeniu swego kraju i jego społeczeństwa w kierunku europejskich wartości demokratycznych oraz budowanie lepszej przyszłości stosunków ukraińsko-polskich w myśl prawdy, iż nie ma niezależnej Ukrainy bez niezależnej Polski i niezależnej Polski bez niezależnej Ukrainy”. Tym, co łączy postaci Wiktora Juszczenki i Jana Karskiego są doktoraty honoris causa tej samej uczelni: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Legendarny kurier Polski Podziemnej i wykładowca słynnego jezuickiego Georgetown University w Waszyngtonie najwyższą godnością akademicką UMCS obdarowany został w 1995 roku, zaś ówczesny premier Ukrainy Wiktor Juszczenko w 2000 roku (wespół z Jerzym Giedroyciem). Profesora Karskiego zdążył poznać osobiście w Waszyngtonie.
Profesor Feliks Tych uhonorowany został "za wytrwałość i pasję badawczą w dokumentowaniu prawdy o różnorodności Polski wielu narodów i religii”. Kierowany przez niego ŻIH jest wiodącą w świecie placówką naukowo-badawczą zajmującą się historią żydowskiej obecności w Polsce i Europie, zaś sam uczony międzynarodowym autorytetem badań nad nienawiścią rasową i etniczną, antysemityzmem i Holocaustem.
W edycji 2005 roku Orły trafiły do "Tygodnika Powszechnego” i Oriany Fallaci. Zasłużone pismo krakowskie uhonorowano za "formowanie Polski i Polaków w wierze i odwadze, w wartościach, które ukształtowały Jana Pawła II”. Jan Karski uważał, iż bez "Tygodnika Powszechnego” nie byłoby możliwe wyłonienie się w Kościele postaci formatu Karola Wojtyły, ze wszystkim tego konsekwencjami sięgającymi Stolicy Apostolskiej. Tygodnik określał mianem "ornamentu polskiego katolicyzmu”.
Orzeł dla wybitnej włoskiej dziennikarki i pisarki Oriany Fallaci trafił za "niezłomną pasję i odwagę mówienia prawdy o czasach, którym daje świadectwo”. Nagroda honorowała jej ponad 50-letnią karierę zawodową, podczas której znajdowała się wszędzie tam, gdzie dokonywała się historia.
Wręczenie nagród obecnej edycji planowane jest na wrzesień br.