Najlepsze kasztany. Przepisy

Zaczynamy od kultowego cytatu z serialu „Stawka większa niż życie”, który brzmi „W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle”. Hans Kloss odpowiadał: „Zuzanna lubi je tylko jesienią”.

Czy w Polsce jadano kasztany? - Za czasów hrabiego Potockiego nie było hipermarketów, w których możemy zaopatrzyć się w świeże warzywa, czy ryby. Oczywiście, on mógł wysłać służbę, żeby przyniosła mu kiszoną kapustę, a z ogrodu świeży jarmuż, najlepszy tuż po przymrozku. I to był ówczesny hit – jarmuż z pieczonymi kasztanami. Jarmuż był podsmażany, a kasztany pieczone w glazurze z cukru trzcinowego, który był wówczas bardzo, bardzo drogi - tłumaczył prof. Jarosław Dumanowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W jednym ze staropolskich przepisów zanotowano: „Kasztany tak się przygotowują: opiekają się na miękko w piecyku kawianym lub na blasze. Gdy się opieką…”. Ach!

Byłem ostatnio na krótkim urlopie pod Krakowem. I co się okazało. Otóż 18 października 2025 w Ekosamotni położonej na skraju Lasu Wolskiego odbyło się „Kasztanobranie". Można było przyjechać, uzbierać jadalnych kasztanów, zapłacić 25 złotych za kilogram, jechać do siebie i poszaleć z kasztanami w kuchni. Podziwiać, zbierać, jeść na surowo, piec na blasze albo w żeliwnym garnku, gotować zupy, a nawet zrobić z kasztanami rewelacyjną pizzę. Dzięki mojemu przyjacielowi, Pawłowi Wożniakowi, który ugościł mnie w swoim „Domku Pustelnika” i nawiózł kosz kasztanów, mogłem ogarnąć ten intrygujący temat.

Dlaczego warto jeść kasztany? W Leksykonie symboli możemy przeczytać, że kasztany symbolizują przezorność. Drzewo kasztanowe jest symbolem dostatku, jego owoce mają przyciągać szczęście, a odpychać choroby i złą energię. Do spożycia nadają się kasztany jadalne, owoce kasztanowca zwyczajnego, popularnego w Polsce są toksyczne, zawierają bowiem saponiny i eskulinę. Groźne dla ludzi i zwierząt mogą spowodować drgawki, śpiączkę a nawet śmierć.

Owoce kasztana jadalnego, drzewa z rodziny bukowatych są źródłem węglowodanów, błonnika, witamin oraz cennych minerałów, takich jak cynk, magnez, potas, wapń i żelazo. Zdrowie zdrowiem, ale chodzi o nadzwyczajny smak kasztanów jadalnych. Na surowo przypominają w smaku migdały, są jednak od nich bardziej soczyste. Gotowane są słodkie, mają cudowny orzechowy aromat. Pieczone przypominają w smaku słodkie ziemniaki, mają orzechowy aromat i rozpływają się w ustach. Do dzieła zatem.

Kasztany na surowo

Składniki: 1 kg kasztanów, przyprawy: sól, sól ziołowa, pieprz, olej z pestek dyni.

Wykonanie: kasztany ponacinać ostrym nożem na krzyż, żeby było łatwiej je obierać. Obrać, pokroić na pół. Delikatnie posolić. Można doprawić pieprzem oraz kropelką oleju z pestek dyni. Coś pysznego. Kasztany można dodać do sałatki z jabłkiem z rodzynkami.

Kasztany gotowane

Składniki: 1 kg kasztanów jadalnych, sól, masło czosnkowe lub tymianek i oliwa lub masło, cynamon i cukier trzcinowy.

Wykonanie: kasztany naciąć na krzyż, gotować 10 minut. Obrać. Podawać gorące z masłem czosnkowym i solą. W drugiej wersji z tymiankiem (rozmarynem) i dobrą oliwą. Na słodko z masłem, cynamonem i cukrem trzcinowym.

Kasztany z placu Pigalle

Składniki: 2 kg kasztanów jadalnych, masło, sól morska, posiekana natka pietruszki, kilka ząbków czosnku.

Wykonanie: kasztany naciąć na krzyż. Przełożyć do żeliwnego garnka. Wstawić na ogień, nakryć pokrywką, piec aż będą lekko przypalone. Co jakiś czas przemieszać. Obrać, parząc sobie palce (to też część misterium kasztanowego). Jeść łapczywie. Następnie podawać z masłem, solą morską, zieloną pietruszką i czosnkiem uduszonym na maśle. Petarda!

Zupa z kasztanów jadalnych

Składniki: 50 dag kasztanów jadalnych, 2 ziemniaki, 1 cebula, 3 szklanki bulionu warzywnego, 1 suszony prawdziwek, gałka muszkatołowa, listek laurowy, sól, pieprz, oliwa.

Wykonanie: kasztany naciąć na krzyż, zalać wrzątkiem, gotować 10 minut. Wyjąć, obrać, posiekać. Na oliwie przesmażyć pokrojone w kostkę ziemniaki i cebulą, zalać bulionu, dodać namoczonego prawdziwka. Jak ziemniaki zmiękną dodać kasztany, doprawić, gotować 3 minuty.

Cieciorka z kasztanami

Składniki: 40 dag ugotowanej cieciorki (lub puszki), 15 dag ugotowanych kasztanów jadalnych, 1 cebula, 4 ząbki czosnku, oliwa, sól, pieprz, wędzona papryka na smak.

Wykonanie: cebulę i czosnek posiekać, zeszklić na oliwie, dodać przyprawy, chwilę przesmażyć. Dodać odsączoną cieciorkę, wymieszać, dodać kasztany. Wymieszać, dusić pod przykryciem przez 5 minut. Na talerzu można posypać zieloną pietruszką i skropić oliwą.

Pizza z kasztanami według Franciszka Van de Loght z Lanckorony

Składniki: na ciasto 22 dag mąki, 100 gram wody, 7 gram drożdży, 6 gram cukru, 2 łyżki oliwy, . Na farsz 10 ugotowanych kasztanów, 3 usmażone rydze. Przyprawy jak wyżej.

Wykonanie: z podanych składników wyrobić ciasto. Przełożyć do naczynia, przykryć lnianą ściereczką, odstawić w ciepłe miejsce na 40 minut. Rozwałkować, posmarować oliwą wymieszaną pastą truflową. Ułożyć rydze, pokrojone w paski, ugotowane połówki kasztanów. Piec w temperaturze 240 stopni Celsjusza przez 7 minut. Wyjąć, posypać parmezanem, skropić oliwą.

Risotto z kasztanami jadalnymi

Składniki: 40 dag ryżu do risotto, 30 dag kasztanów jadalnych, 2 litry bulionu warzywnego, 1 szklanka białego wina, kilka szalotek, masło, parmezan, oliwa, sól, pieprz.

Wykonanie: kasztany nakroić na krzyż, ugotować, obrać. Na oliwie zeszklić posiekane szalotki. Dodać ugotowane kasztany i ryż. Wymieszać, wlać wino. Kiedy wyparuje, zalać bulionem, by zakrył ryż. Gotować na wolnym ogniu, mieszając. Dolewać bulionu na tyle, by ryż powoli go wchłonął. Wymieszać, pod koniec gotowania dodać masło i parmezan, doprawić solą z pieprzem.

Tagliatelle z kasztanami i rydzami

Składniki: 1 opakowanie tagliatelle, 30 dag kasztanów jadalnych, 2 rydze, masło, oliwa, pasta truflową lub puder z trufli, zielona pietruszka, sól, pieprz, parmezan.

Wykonanie: tagliatelle ugotować al dente. Kasztany ugotować, obrać, posiekać. Rudze usmażyć na maśle, pokroić w paski. Tagliatelle wymieszać z kasztanami i rydzami, polać masłem spod rydzów. Doprawić truflą, solą, pieprzem, skropić dobrą oliwą. Posypać parmezanem i posiekaną natką pietruszki. Smacznego.