Puławy i „Cud nad Wisłą”. Stół z pałacu Czartoryskich pamięta narady Piłsudskiego

Zabytkowy mebel powstał na przełomie XIX i XX wieku. Ma sześcioboczny blat wyłożony wykładziną i masywną, drewnianą podstawę. Z dokumentacji z 1976 roku wynika, że pierwotnie znajdował się w bibliotece pałacu, a następnie został ustawiony w sali balowej – w centralnej części otoczonej kolumnadą. Jego kształt i rozmiary wskazują, że idealnie nadawał się do narad i odpraw.

Puławy w sierpniu 1920 roku

Według przekazów historycznych w dniach 13–16 sierpnia 1920 r. przy tym właśnie stole Marszałek Józef Piłsudski prowadził odprawy wojskowe. Kulminacyjnym momentem była narada 15 sierpnia w pałacowej bibliotece. Wzięli w niej udział m.in. Tadeusz Adam Kasprzycki – oficer blisko współpracujący z Naczelnikiem Państwa – oraz Aleksander Prystor, dawny marszałek senatu, konspirator i więzień warszawskiej Cytadeli.

Rezultatem tych rozmów miał być plan uderzenia na wojska bolszewickie od strony Puław i Dęblina – manewr, który historycy uznają za kluczowy dla sukcesu operacji znanej później jako „Cud nad Wisłą”.

Żywa pamiątka historii

Dziś stół jest wpisany do rejestru zabytków i stanowi materialne świadectwo historii miasta oraz całego regionu. Pobyt Piłsudskiego w Puławach i udział miasta w Bitwie Warszawskiej na trwałe zapisały się w lokalnej pamięci.

Co roku rocznica tych wydarzeń obchodzona jest w uroczystej oprawie, nierzadko z udziałem grup rekonstrukcyjnych. W czytelni, gdzie stoi zabytkowy stół, organizowane są wystawy i spotkania poświęcone wojnie 1920 roku, pozwalające mieszkańcom i turystom poczuć atmosferę tamtych dni.