Jak uprawiać borówkę wysoką. Porady i wskazówki

Borówka ma specyficzne wymagania, odmienne od większości gatunków jagodowych powszechnie uprawianych. Niezapewnienie optymalnych dla tego gatunku warunków glebowych może negatywnie wpłynąć na opłacalność produkcji.

Założenie 1 ha plantacji borówki to koszt około 100 tys. zł. Zwrot zainwestowanego kapitału na stanowiskach dobrych następuje po 7-8 latach uprawy, kiedy plantacja wchodzi w pełnię owocowania. Jeżeli warunki glebowe nie będą optymalne i zostaną popełnione błędy w uprawie, koszty inwestycji w uprawę zwrócą się dopiero po 10-12 latach lub wcale.

W miejscu osłoniętym od wiatrów

Warunki klimatyczne w Polsce sprzyjają uprawie borówki wysokiej. Borówka wysoka lubi zaciszne, ciepłe i słoneczne miejsca. Należy wybierać stanowiska osłonięte od wiatru naturalnym zadrzewieniem leśnym, a plantację obsadzić szpalerem drzew lub wysokim żywopłotem od strony najczęściej wiejących wiatrów.

Gleba kwaśna, o stałej wilgotności

Gatunek ten wymaga gleb kwaśnych, ciepłych, próchniczych i przepuszczalnych. Nie nadają się natomiast gleby gliniaste, ilaste, zwięzłe i żyzne. Borówka w okresie wegetacji wymaga dużo wody. Poziom wody gruntowej powinien być utrzymywany na wysokości 40-60 cm. W przypadku jego obniżenia, konieczne jest nawadnianie. Powinna być utrzymywana stała, umiarkowana wilgotność gleby, gdyż gatunek ten nie znosi gleb nawet okresowo zalewanych.

Niewielkie wymagania pokarmowe

Co najmniej na rok przed planowanym założeniem plantacji powinna być wykonana analiza gleby w celu oznaczenia zawartości próchnicy, składników pokarmowych oraz pH w glebie. Zawartość próchnicy powinna wynosić 7-8%, a minimum 3,5%. Rośliny borówki wysokiej na glebach mineralnych wytwarzają mniejszą masę liści, a większą masę korzeni, co przekłada się na zmniejszenie fotosyntezy i w konsekwencji słabszy wzrost i gorsze plonowanie.

Borówka wysoka jest gatunkiem o stosunkowo małych wymaganiach pokarmowych. Dopiero po otrzymaniu wyników analizy, mamy informację, czy jest potrzeba nawożenia przed założeniem plantacji i w jakich dawkach należy stosować nawozy mineralne.

Jak obniżyć pH gleby

Optymalne pH powinno być utrzymywane w granicach od 3,5 do 4,5. Przy pH niższym niż 3,5 bądź wyższym od 5 krzewy borówki źle rosną i owocują, a powyżej 6 przestają rosnąć, liście przebarwiają się chlorotycznie, a z czasem zamierają. Takich stanowisk spełniających te wszystkie wymagania i zapewniających optymalne warunki do wzrostu borówki jest w Polsce mało. Dlatego bardzo istotne jest odpowiednie przygotowanie gleby.

Najczęściej mamy do czynienia ze zbyt wysokim dla borówki pH oraz zbyt małą zawartością próchnicy w glebie. Gdy okaże się, że pH jest nieznacznie za wysokie, możemy je obniżyć, dodając do gleby torf wysoki lub stosując zakwaszające nawozy, np. siarczan amonu. Przy większej różnicy można zastosować siarkę elementarną, stosując ją na rok przed planowanym sadzeniem roślin na całą powierzchnię. Przy pH niższym od 3,5 konieczne jest zwapnowanie wapnem w dawce 200 kg CaO/ha.

Jak zwiększyć zawartość próchnicy

Dla wzbogacenia gleby w substancje organiczną, poprawienia jej struktury zaleca się na rok przed zakładaniem plantacji wysiewać seradelę, łubin żółty i owies z przeznaczeniem na nawozy zielone. Na glebach lekkich bardziej korzystne jest zastosowanie wolno rozkładających się substancji organicznych, takich jak: torf wysoki, przekompostowana kora i trociny z drzew iglastych. Najlepiej zrobić mieszankę z tych składników w stosunku 1:1:1. Można ograniczyć się do zaprawiania taką mieszanką samych dołków przed posadzeniem krzewów, ale znacznie korzystniejsze jest wyoranie bruzd na głębokość ok. 30 cm i szerokości ok. 60 cm i uzupełnienie ich tak przygotowaną mieszanką.

Po posadzeniu roślin rzędy ściółkuje się korą lub trocinami. Ściółkowanie folią lub włókniną nie jest tak korzystne jak ściółką organiczną. Ściółki organiczne mają pozytywny wpływ na wzrost i plonowanie roślin, ponieważ: niwelują wahania temperatury, utrzymują wilgotność w glebie, wzbogacają ją w próchnicę, poprawiają dostępność azotu w formie amonowej, zwiększają dostępność makro- i mikroskładników, zabezpieczają przed chwastami.

Nawadnianie kropelkowe

Borówka płytko się korzeni i jest bardzo wrażliwa na niedobory wody w okresie wiosenno-letnim. Braki wody mogą powodować straty w plonach, a dłuższe okresy suszy mogą doprowadzić do zamierania krzewów. Najczęściej na plantacjach borówki stosuje się nawadnianie kropelkowe, które jest dość oszczędne. Nie powoduje ono zwilżania roślin, co ogranicza rozwój chorób grzybowych. Najczęściej wykorzystuje się emitery kropel o wydatku 2-5 l wody na godzinę.

Konieczne jest wykonanie badania wody wykorzystywanej do nawadniania. Często ma ona zbyt wysokie pH, wynoszące niejednokrotnie 7 lub więcej. Nawadnianie taką wodą podnosiłoby odczyn gleby wokół korzeni borówki, co z kolei wpływałoby niekorzystnie na wzrost i rozwój roślin. Do obniżenia pH można stosować kwas siarkowy, azotowy lub fosforowy. Instalacja nawodnieniowa powinna być wyposażona w dozownik nawozów. Podczas uprawy niezbędne jest systematyczne wykonywanie analiz gleby, ponieważ na tej podstawie ustala się pożywkę nawozową.

Gdy te wszystkie specyficzne wymagania zostaną spełnione, uprawa będzie dochodowa. Natomiast błędy popełnione na etapie zakładania plantacji będą skutkowały brakiem zysków przy bardzo dużych nakładach na założenie i prowadzenie plantacji.

*Autorka pracuje w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli