Pierwsze sekundy po postrzale, oparzeniu, urazie – co robić w terenie?

Pierwsze sekundy – jakie są najważniejsze zasady działania?

Pierwsza minuta po wypadku to tzw. złote sekundy. To czas, w którym Twoje decyzje mogą uratować życie. Zanim podejdziesz do rannego, zadbaj o własne bezpieczeństwo – rozejrzyj się, oceń sytuację i upewnij, że nie grozi Ci niebezpieczeństwo (ogień, ostrzał, prąd, niestabilny teren).

Zasady działania krok po kroku:

1. Zabezpiecz miejsce zdarzenia. Nie zbliżaj się, jeśli sytuacja jest niebezpieczna – np. wciąż trwa ostrzał lub obecny jest prąd elektryczny.
2. Oceń stan poszkodowanego. Sprawdź przytomność, oddech, obecność krwotoku.
3. Zatrzymaj krwawienie. Krwotok z kończyn to najczęstsza przyczyna śmierci w terenie – działaj natychmiast.
4. Wezwij pomoc. Krótko, konkretnie: kto, gdzie, co się stało, ilu poszkodowanych.

Rozpocznij działania ratujące życie. Ucisk krwawienia, udrożnienie dróg oddechowych, ułożenie w pozycji bezpiecznej.

Postrzał – jak reagować, zanim przyjedzie pomoc?

Postrzał to jedna z najgroźniejszych sytuacji w terenie. Niezależnie, czy to przypadkowy wypadek na strzelnicy, polowaniu, czy w działaniach taktycznych – priorytet jest zawsze ten sam: zatrzymać krwotok i zabezpieczyć rany.

Co robić?

• Zlokalizuj źródło krwawienia. Czasem rana wylotowa jest większa niż wlotowa – sprawdź obie strony.
• Uciskaj bezpośrednio. Jeśli krwotok nie ustępuje – załóż opaskę uciskową (stazę) powyżej rany.
• Nie usuwaj ciał obcych z rany.
• Przy ranach klatki piersiowej – przykryj ranę folią lub materiałem nieprzepuszczającym powietrza (improwizowany „zawór”), aby zapobiec odmie opłucnowej.
• Monitoruj oddech i przytomność.

Osoby narażone na kontakt z bronią – funkcjonariusze, żołnierze, myśliwi – powinny znać techniki pierwszej pomocy taktycznej. Właśnie dla nich powstał kurs pierwszej pomocy dla służb mundurowych, prowadzony przez doświadczonych ratowników medycznych. To szkolenie, które uczy działania pod presją – tam, gdzie margines błędu nie istnieje.

Co robić w przypadku oparzenia?

Oparzenia mogą być skutkiem ognia, kontaktu z prądem, substancji chemicznych lub eksplozji. W terenie, bez dostępu do sterylnych warunków, najważniejsze są chłodzenie, zabezpieczenie i zapobieganie zakażeniu.

Oparzenie termiczne

• Zatrzymaj działanie źródła ciepła. Odciągnij poszkodowanego od ognia, zdejmij biżuterię.
• Chłód, nie lód. Schładzaj miejsce czystą wodą przez 15–20 minut. Nie używaj lodu, masła, tłuszczu ani mąki.
• Nie zdejmuj przyklejonych ubrań. Jeśli ubranie przylgnęło do skóry – chłódź przez materiał.
• Zabezpiecz ranę jałowym opatrunkiem.

Oparzenie chemiczne lub elektryczne

• Odizoluj źródło prądu lub substancji. Nie dotykaj poszkodowanego, dopóki nie masz pewności, że zagrożenie ustało.
• Przy oparzeniu chemicznym – obficie spłukuj wodą przez co najmniej 15 minut.
• Przy oparzeniu elektrycznym – zawsze wezwij pomoc medyczną, nawet jeśli objawy wydają się niegroźne. Prąd często powoduje głębokie uszkodzenia wewnętrzne.

Jak reagować w przypadku urazów mechanicznych i złamań w terenie?

Silne uderzenie, upadek z wysokości czy przygniecenie mogą skutkować złamaniami, zwichnięciami lub urazem kręgosłupa.

Zasady postępowania:

• Nie nastawiaj kończyny! Twoim celem jest unieruchomienie, nie naprawa.
• Użyj tego, co masz: kijki trekkingowe, gałąź, szalik, pasek – cokolwiek, co unieruchomi kończynę.
• Obserwuj objawy wstrząsu: bladość, zimny pot, przyspieszony oddech.
• Nie poruszaj poszkodowanego z podejrzeniem urazu kręgosłupa.
• Utrzymuj ciepło. Przykryj rannego folią NRC lub kurtką.

Jak zapanować nad emocjami?

W sytuacji zagrożenia życie często zależy nie tylko od wiedzy i umiejętności technicznych, ale przede wszystkim od opanowania. Strach, stres i adrenalina to naturalne reakcje organizmu – nie da się ich całkowicie wyłączyć, jednak można nauczyć się nad nimi panować.

W momencie zdarzenia skup się na zadaniu, nie na emocjach. Chaos i panika potrafią sparaliżować nawet doświadczonego ratownika, dlatego warto mieć w głowie prostą sekwencję: bezpieczeństwo – oddech – krwotok – świadomość. Powtarzanie jej pomaga zachować strukturę myślenia, nawet w sytuacji ogromnego stresu. Działaj spokojnie i pewnie, nawet jeśli możesz zrobić tylko jeden konkretny krok – lepiej wykonać go poprawnie, niż podejmować chaotyczne próby ratowania.

Po zakończeniu akcji ratunkowej daj sobie czas na oddech i regenerację. Stres pourazowy to realne zjawisko, które może pojawić się nawet wiele godzin po zdarzeniu. Właśnie dlatego praktyczne szkolenia z pierwszej pomocy uczą nie tylko technik medycznych, ale też odporności psychicznej. To umiejętność, której nie zdobędziesz z podręcznika – rodzi się dopiero w działaniu i powtarzaniu procedur w kontrolowanych, realistycznych warunkach.

Co zawsze warto mieć przy sobie?

Nie musisz nosić ze sobą wojskowego ekwipunku, żeby skutecznie reagować w sytuacji awaryjnej. Wystarczy kilka podstawowych rzeczy, które zmieszczą się w małej saszetce lub plecaku. Każdy z tych elementów może w kluczowym momencie zdecydować o czyimś życiu – szczególnie, gdy pomoc medyczna jest daleko.

• Opaska uciskowa (staza) – to najważniejszy element apteczki terenowej. Użyjesz jej, gdy zwykły ucisk rany nie zatrzymuje krwawienia. Założona w odpowiednim momencie może uratować życie przy poważnym krwotoku z kończyny.
• Rękawiczki nitrylowe – chronią nie tylko osobę udzielającą pomocy, ale też poszkodowanego. W stresie łatwo zapomnieć o własnym bezpieczeństwie, dlatego rękawiczki powinny być zawsze na wierzchu w apteczce.
• Gaziki i bandaż elastyczny – pozwalają zabezpieczyć ranę po ucisku lub zatrzymaniu krwawienia. W terenie nawet niewielka rana może być źródłem infekcji, dlatego liczy się sterylność i szybkie działanie.
• Folia NRC (koc ratunkowy) – lekka, niepozorna, a ratuje życie. Chroni przed wychłodzeniem, które może pojawić się nawet w ciepły dzień po utracie krwi czy wstrząsie. Złota strona do góry, gdy chcesz ogrzać, srebrna – gdy chcesz chronić przed słońcem.
• Plaster lub taśma medyczna – przydają się do mocowania opatrunków i improwizowanych unieruchomień. Drobny element, który w terenie bywa bezcenny.
• Marker – prosty, ale bardzo ważny. W przypadku założenia stazy służy do oznaczenia godziny jej założenia – informacja kluczowa dla ratowników medycznych przejmujących poszkodowanego.
• Latarka czołowa – wolne ręce to bezpieczeństwo i skuteczność działania. Czołówka sprawdza się po zmroku, w lesie, w samochodzie czy w terenie, gdzie dostęp do światła jest ograniczony.

Tych kilka elementów nie zajmuje wiele miejsca, a daje ogromne możliwości działania w sytuacji kryzysowej. Dobrze spakowana, regularnie uzupełniana apteczka terenowa to nie dodatek – to realne narzędzie ratowania życia.

Pierwsze sekundy po postrzale, oparzeniu czy urazie to moment, w którym liczy się zimna krew i znajomość podstawowych procedur. Każdy z nas może być pierwszym ogniwem łańcucha przeżycia – niezależnie od tego, czy jesteśmy w mundurze, w górach, czy w codziennej sytuacji.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY