Sięgnąć za horyzont. Dalekie obserwacje z Lubelszczyzny

Pasja do dalekich obserwacji rozwinęła się przed laty wśród fotografów górskich, którzy zaczęli rywalizować ze sobą o uchwycenie poszczególnych szczytów z jak największej odległości.

Jednym z rekordowych wyczynów w skali światowej do dzisiaj jest zdjęcie francuskich Alp z Pirenejów (443 km). To mniej więcej tyle, ile w linii prostej wynosi odległość z Lublina do Sopotu lub Debreczyna na Węgrzech.

Z Roztocza na Lodowy Szczyt

W Polsce najbardziej popularnym kierunkiem obserwacji są słowackie Tatry Wysokie. Łomnicę (2634 m n.p.m.) i Lodowy Szczyt (2628 m n.p.m.) udało się sfotografować m.in. z południowej Lubelszczyzny.

Wierzchołek tego ostatniego fotograf Michał Skiba uchwycił z Wierzchowisk Drugich na Roztoczu, czyli z 240 km. Niestety, ze względu na kulistość Ziemi, tatrzańskiej panoramy z Lublina zobaczyć nie można. Według obliczeń wykonanych przez pasjonatów dalekich obserwacji, mogłoby się to udać dopiero z wysokości ok. 600 metrów nad ziemią.

Ale nie tylko wysokość potencjalnego punktu obserwacyjnego ma znaczenie. Przy dużych odległościach ważna jest także przejrzystość powietrza, jego wilgotność, a nawet odpowiedni kąt padania promieni słonecznych. Z tego powodu niektóre obserwacje udają się tylko w określonych porach roku.

Powietrze musi być suche i czyste

– Warunki atmosferyczne to główny problem, z jakim musimy się zmierzyć. Im większy dystans obserwacji, tym potrzebna jest lepsza przejrzystość powietrza, a tę trudno przewidzieć. Powietrze powinno być suche i zawierać jak najmniej pyłów, które potrafią skutecznie zasłonić widok. O świcie i zmierzchu w pogodne dni Słońce podświetla niebo. Na jego tle wyraźnie zarysowuje linię horyzontu. Z Lubelszczyzny możemy wtedy zaobserwować Góry Świętokrzyskie, a nawet Tatry – tłumaczy Łukasz Wawrzyszko, założyciel strony internetowej „Lubelskie Horyzonty”, jeden z pasjonatów dalekich obserwacji.

Nasz rozmówca od lat interesuje się punktami widokowymi i tym, co można z nich dostrzec.

– Gdy kilkanaście lat temu wykonywałem oznaczenia szczytów widocznych na górskich panoramach, nauczyłem się je rozpoznawać za pomocą mapy, a następnie przy użyciu specjalnych programów komputerowych. Później trafiłem na stronę dalekieobserwacje.eu, gdzie można znaleźć setki zdjęć gór i innych obiektów widzianych z dużych odległości, ale brakowało fotografii z Lubelszczyzny.

Refrakcja czyni cuda

Przełom nastąpił w 2018 roku, gdy w internecie zaczęły pojawiać się pierwsze zdjęcia Tatr z Wyżyny Lubelskiej. Kolejne kadry były coraz dokładniejsze, odsłaniając nawet to, co zwykle skrywało się za horyzontem.

Kluczem okazało się zjawisko refrakcji atmosferycznej, czyli załamania światła, które przy odpowiednich warunkach, potrafi sprzyjać fotografom.

– To otworzyło możliwości poszukiwania kolejnych, jeszcze bardziej odległych miejsc – zauważa Łukasz Wawrzyszko.

Pasjonaci badają możliwości uchwycenia jak najostrzejszych obrazów Tatr między innymi z Potoku Wielkiego, Karkówki, Salomina, Polichny, a także ze wspomnianych Wierzchowisk.

Ich zdaniem możliwe są obserwacje z odległości przekraczających nawet 250 km.

Ponadto ciągle odkrywane są nowe punkty widokowe, które wymagają sprawdzenia przy korzystnych warunkach atmosferycznych, co w przyszłości może przynieść nowe rekordy. W kręgu zainteresowań są także inne pasma górskie.

Na Roztoczu powstają zdjęcia między innymi połonin bieszczadzkich (ok. 150 km), czy Gór Świętokrzyskich. Te ostatnie widać także z okolic Kraśnika, Opola Lubelskiego, Kazimierza Dolnego, po Parchatkę koło Puław (90 km).

Maszty, kominy, kościelne wieże i zamek

Wśród obiektów, na które polują fotografowie dalekich obserwacji znajdują się również wysokie budowle, takie jak maszty radiowo-telewizyjne, kominy, czy turbiny wiatrowe.

Niektóre z nich można dostrzec nawet z kilkudziesięciu kilometrów. Posiadając lornetkę, z tarasu widokowego niedaleko Świętego Krzyża zobaczymy Zamek w Janowcu (78 km), a nawet kominy Zakładów Azotowych w Puławach (92 km).

Z kolei z samego zamku, poza świętokrzyskimi wzniesieniami, rozpoznamy choćby cementownię w Ożarowie (47 km). Z miejscowości Smugi koło Lublina (gm. Niemce) udało się zrobić zdjęcie masztu RTCN w odległych o prawie 50 km Ryk, a z Garbowa dostrzeżono kominy elektrowni w Kozienicach (69 km). Wieżę RTON przy ul. Raabego w Lublinie pasjonaci upolowali nocą. Czerwone światło na jej szczycie było widoczne z ponad 56 km. Zdjęcie wykonano z Pagórów Chełmskich.

Będąc we wspomnianej Parchatce, warto spojrzeć na północ.

Na horyzoncie połyskują tam elewacje wieżowców osiedla „Lotnisko” w Dęblinie (22 km), a nieco bardziej na prawo, tuż nad linią drzew wystaje szczyt 70-metrowej wieży kościoła w Rykach (30 km). Najwyższe w województwie, 75-metrowe wieże świątyni w Garbowie, dostrzeżono z ponad 38 km, z Góry Piotrkowskiej w okolicach Bychawy.

Boży Dar ze Słowacji? Teoretycznie możliwe

Poza tym, co już udało się uchwycić, pozostają obserwacje teoretyczne, które być może uda się wykonać w przyszłości. Teorie te wynikają z matematycznych obliczeń wysokości poszczególnych obiektów oraz odległości od nich z uwzględnieniem wysokości punktu obserwacyjnego.

– Teoretycznie z najwyższych szczytów Tatr Wysokich widać Wyżynę Lubelską, ale nikt dotychczas nie zrobił takich zdjęć.

Prawdopodobnie, ze słowackich Tatr widać również światło masztu w Bożym Darze, czyli odległości ok. 270 km. To najdalszy możliwy widok na Lubelszczyznę – przyznaje właściciel portalu „Lubelskie Horyzonty”. – Z okolic Stoczka Łukowskiego powinno być natomiast widać iglicę najwyższego wieżowca Warszawy (Varso Tower – 310 m wysokości – przyp. aut.).

Czym się robi takie zdjęcia?

Wbrew pozorom, żeby wykonać dobre zdjęcie, nie potrzeba sprzętu „za miliony”. Najważniejsze jest to, żeby wiedzieć, w którą stronę patrzeć i potrafić rozpoznawać elementy widoczne na horyzoncie. Do tego przydaje się znajomość topografii, umiejętność posługiwania się mapą i kompasem.

Według fotografów, najlepiej używać lustrzanek z obiektywami o długiej ogniskowej, nawet 600 mm, ale kompakty posiadające zoom optyczny również znajdują zastosowanie. Największe elementy, jak górskie szczyty, dostrzeżemy gołym okiem, a z ich uwiecznieniem poradzi sobie nawet telefon komórkowy.

– Możliwości telefonu zwiększymy przykładając do niego lornetkę – podpowiada nasz rozmówca. Przy gorszych warunkach oświetleniowych, kiedy należy użyć dłuższego czasu naświetlenia niezbędny może okazać się również statyw.

Wszyscy, którzy posiadają już w swojej kolekcji dalekie obserwacje lub chcieliby rozpocząć swoją przygodę z tą dziedziną fotografii, mogą wysyłać swoje osiągnięcia na adres lubelskiehoryzonty@gmail.com