Sprawdzone przepisy na domowe wędliny na święta

Na dobry początek zaglądamy do książki kucharskiej hrabiów na Włodawie i Różance, odkrytej przez zespół prof. Jarosława Dumanowskiego w Kijowie.

Zawiera ponad 1000 przepisów, jest bezcennym skarbem polskich kulinariów. Wśród wielu przepisów jest instrukcja przygotowania kiełbasy.

– Kiełbasy chętnie przyprawiano cukrem lub słodkimi dodatkami, dodawano do nich skórek cytrynowych i obficie przyprawiano ostrymi, egzotycznymi przyprawami. W tym przypadku opisano wersję i tak stosunkowo bliską naszym wyobrażeniom o sztuce „czynienia kiełbas”. Receptura przedstawia wyrabianie kiełbasy z małmazją, czyli słodkim południowym winem o korzennym smaku. Takie dodatki możemy stosować w minimalnej ilości, np. odrobinę madery lub polskiej korzennej nalewki. W recepturze pociejowskiej użyto głównie przypraw lokalnych i ciągle uważanego przez nas za uniwersalną przyprawę pieprzu – opowiada profesor Dumanowski, znawca kuchni staropolskiej. – My zapewne powinniśmy ostrożnie szafować; zwłaszcza anyżem i kolendrą, a nawet kminkiem, niemniej jednak ta kombinacja może być interesująca. Za tą recepturą stoi kilka wieków historii i doświadczenia, próby, błędy i sukcesy wielu pokoleń polskich wędliniarzy, kucharzy i smakoszy. Grzech o tym nie pamiętać.

Instrumenta czynienia kiełbas

Mięsa co najchędoższe uczynić i usiekać, ono potym małmazyą polać to, do tego korzenia wsypać: koliander tarty, hanyż tarty, pieprz tarty, pieprz całkiem, kmin tarty. Po uczynieniu ich zawiesić je w dymie dni 15 albo i dalej, coby dobrze powiędły, a żeby trwały do roku dalej, pokrajawszy, w garnek albo w faskę dębową ułożyć je tęgo, sadło rozpuścić bez soli, ono wszystko chędogo pokłaść.

Szynka z piekarnika

Kupujemy całą szynkę z kością, ważąca około 5-6 kg. Musi być świeża, pachnąca i apetyczna. W domu płuczemy ją pod zimną wodą, po obsuszeniu nacieramy gruboziarnistą solą i wkładamy do lodówki na dwa dni. Teraz marynata: do dużego garnka wlewamy 3 litra wody, 1 litr piwa, 250 g żubrówki. Dosypujemy 750 g soli, dodajemy 3 łyżki cukru, pęczek rozmarynu i tymianku, 3 listki laurowe, 2 łyżeczki goździków, jagód jałowca i (kto ma) dwie trawy żubrówki. Mieszamy, gotujemy 5 minut, cedzimy i studzimy.

Wyjmujemy szynkę z lodówki, czyścimy z soli i wkładamy do zalewy na kilka dni. Co jakiś czas przekładamy w garnku. Po wyciągnięciu z zalewy obsuszamy w lodówce i smarujemy „papką” z mąki i wody, dokładnie pokrywając miejsca, gdzie widać mięso. Znów na dwa tygodnie do lodówki (kiedyś na hak w spiżarni). Potem obieramy szynkę z „ciasta” i gotujemy w wywarze warzywnym (25 minut na każdy kilogram). Teraz najważniejszy moment: szynka trafia do piekarnika (możemy posmarować ją miodem). W temperaturze 150 stopni pieczemy ją na złoty kolor.

Domowa szynka gotowana w przyprawach

Sprawdzony przepis od Moniki Mikołajczuk z Podlasia.

SKŁADNIKI: 1 kg szynki, 1 łyżeczka soli kamiennej, 1 łyżeczka soli peklowej, po łyżeczce pieprzu, majeranku, mielonej kolendry, granulowanego czosnku, łyżka oleju. Zalewa: 2 litry wody, 1 łyżka musztardy, 2 łyżki soli, 3 listki laurowe, 10 ziaren ziela angielskiego, 5 ziaren czarnego pieprzu, 5 ziaren kolorowego pieprzu, kilka ząbków czosnku.

WYKONANIE: szynkę dokładnie umyć i osuszyć papierowymi ręcznikami. Natrzeć solą i przyprawami, skropić olejem, przełożyć do Piaski, nakryć folią i odłożyć do lodówki na 48 godzin. Wymieszać składniki zalewy, włożyć mięso do wąskiego, wysokiego garnka, przykryć, gotować 10 minut od momentu wrzenia. Pozostawić do wystygnięcia na 12 godzin. Powtórzyć gotowanie dwukrotnie. Wystudzić, osuszyć, schować do lodówki. 

Kiełbasa z wędzarki

SKŁADNIKI: 4 kg mięsa łopatki, 80 dag boczku, 4 g saletry, 12 dag soli, 5 ząbków czosnku, płaska łyżka pieprzu, 1 starta gałka muszkatołowa, suszone jelita.

WYKONANIE: połowę mięsa pokroić w drobną kostkę, pozostałą zemleć w maszynce z grubym sitem. Słoninę pokroić w cienkie słupki. Pieprz wymieszać ze startą gałką. Mięso i słoninę wymieszać z solą, saletrą i przyprawami. Pozostawić w emaliowanej misce w pokojowej temperaturze do następnego dnia. Następnie wlać szklankę przegotowanej, ostudzonej wody i mięso dokładnie wyrobić. Nadziać farszem namoczone jelita, obsuszyć przez jeden dzień i uwędzić. Kto nie ma wędzarki, może upiec kiełbasę w piekarniku.

Baleron białoruski

SKŁADNIKI: 1 kurczak, 1 jajko, główka czosnku, majeranek, pieprz, sól.

WYKONANIE: kurczaka dokładnie wypłukać, odciąć udka i skrzydełka, za pomocą ostrego nożyka wyjąć kości, tak by nie uszkodzić skóry. Wybrać mięso i pokroić w równą kostkę. Mięso wymieszać z jajkiem, roztartym czosnkiem, majerankiem, pieprzem i solą. Wilgotnymi rękami bardzo długo wyrabiać masę, uformować z niej kulę, następnie prostokąt. Umieścić wewnątrz skóry, zawinąć, uformować, spiąć metalowymi szpadkami. Piec w temperaturze 180-220 stopni przez 1,5 godziny.

Pieczony boczek

SKŁADNIKI: 1 kg surowego chudego boczku, 2 cebule, 3 ząbki czosnku, 1 łyżka margaryny, 11/2 łyżeczki majeranku, 1 łyżeczka papryki słodkiej, sól.

WYKONANIE: czosnek obrać, posiekać i rozetrzeć z solą. Boczek oczyścić, dokładnie umyć i osuszyć. Skórę naciąć w kratkę ostrym nożem. Boczek natrzeć czosnkiem, majerankiem oraz papryką i odstawić na 2 godz. Następnie ułożyć w naczyniu żaroodpornym, polać stopioną margaryną i piec 45 min w piekarniku nagrzanym do temperatury 190°C. Cebule obrać, pokroić w cienkie plastry i dodać do boczku. Piec jeszcze 15 minut. Upieczony boczek ostudzić i pokroić w cienkie plastry.

Karczek domowy

SKŁADNIKI: 2 kg karkówki, pół litra ciemnego piwa, masło, oliwa, 2 cebule, 2 ząbki czosnku, sól, pieprz, kminek.

WYKONANIE: mięso umyć, osuszyć na bibule. Ponacinać na krzyż, natrzeć solą z pieprzem.

Piekarnik nagrzać do 220 stopni, wstawić brytfannę skropioną oliwą. Ułożyć karczek, piec 30 minut. Odwrócić, zmniejszyć temperaturę do 180 stopni, podlać wodą i obłożyć plastrami cebuli. Piec 1,5 godziny. Na 30 minut przed końcem pieczenia posmarować mięso masłem roztartym z czosnkiem i kminkiem, podlać piwem.

Świąteczny karczek z Wojciechowa

SKŁADNIKI: 1,5 kg karczku bez kości, 15 ząbków czosnku, majeranek, słodka papryka mielona, pieprz mielony, przyprawa do wieprzowiny, lubczyk.

WYKONANIE: mięso naszpikować czosnkiem posypanym majerankiem. Natrzeć przyprawą do wieprzowiny, wymieszaną z roztartym czosnkiem. Obsypać przyprawami. Wstawić do lodówki na 12 godzin. Mięso zawinąć w folię aluminiową w taki sposób, aby można było ją w trakcie pieczenia łatwo rozchylić. Piec w piekarniku w temperaturze 180 C przez 1,5 godziny.

Na pół godziny przed końcem pieczenia rozchylić folię i pozwolić karczkowi mocno się przyrumienić. Mięso pieczone w folii jest soczyste, a nie suche i łykowate. Po wystudzeniu pokroić w plastry podawać z chrzanem lub musztardą.

Sekret Sapiehów z Kodnia

SKŁADNIKI: 2 kg schabu, pół kg cukru, pół kg soli, 2 główki czosnku, pieprz, czarny pieprz.

WYKONANIE: schab oczyścić, zasypać solą w misce na 2 doby. Odsączyć w bibule, zasypać cukrem na kolejne dwie doby. Odsączyć w bibule. Przepuścić przez praskę czosnek, natrzeć mięso, wetrzeć młotkowany pieprz, zawinąć w gazę, odstawić w chłodne miejsce na trzy doby. Wyjąć z gazy i zawiesić w chłodnym miejscu. Ten historyczny przepis w praktyce wypróbowała Danuta Pietrusik z Kodnia. Zamiast schabu można użyć polędwicy czy boczku. Wychodzi doskonała wędlina dojrzewająca.