Co zrobić po użądleniu pszczoły, osy, szerszenia. Pierwsza pomoc - porady

Większość osób na użądlenia owadów błonkoskrzydłych (głównie pszczoły, osy, szerszenia) reaguje miejscowym obrzękiem, zaczerwienieniem oraz świądem, co określamy zwyczajną reakcją miejscową. Natomiast u osób uczulonych na składniki jadu miejscowy odczyn po użądleniu jest z reguły nadmierny, określany mianem „dużej reakcji miejscowej”. Tak reaguje większość osób uczulonych.

Niestety u części z tych osób po użądleniu przez uczulającego owada dochodzi do natychmiastowej, potencjalnie zagrażającej życiu uogólnionej (objawy z różnych narządów) lub systemowej (nasilone objawy z jednego narządu) reakcji alergicznej tzw. anafilaksji.

Jej najcięższą postacią jest wstrząs anafilaktyczny. Ranga problemu jest duża, gdyż ostatnio opublikowane wyniki badań prowadzonych w dziesięciu krajach europejskich oraz dane z rejestru ciężkich reakcji alergicznych w tych krajach wskazują, że alergia na składniki jadu owadów jest u dorosłych najczęstszą, a u dzieci drugą (po alergii pokarmowej), przyczyną anafilaksji .

Jak to wygląda

Do typowych objawów uogólnionej reakcji alergicznej należą nagle pojawiające się uczucie ucisku w klatce piersiowej, duszność, zaburzenia mowy, nudności, najczęściej także nasilona pokrzywka czyli rumień i świąd skóry.

– W najcięższych przypadkach dochodzi do spadku ciśnienia tętniczego i utraty przytomności. Taki stan stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i może prowadzić do zgonu. Wówczas liczą się naprawdę minuty. Należy jak najszybciej uzyskać pomoc lekarską – zaznacza doc. Ewa Cichocka-Jarosz.

Dlatego też zaleca się, aby osoby uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych, u których w przeszłości wystąpiła uogólniona reakcja alergiczna po użądleniu miały przy sobie zawsze podstawowy zestaw interwencyjny, zawierający adrenalinę do samodzielnego podania. – W przypadku anafilaksji adrenalina jest lekiem ratującym życie – podkreśla doc. Cichocka-Jarosz.

Jak pomagać użądlonym

W przypadku użądlenia przez pszczołę należy niezwłocznie usunąć żądło.

Zwyczajne (niealergiczne) reakcje miejscowe po użądleniu owadów zwykle nie wymagają leczenia.
W leczeniu dużych reakcji miejscowych można stosować zimne okłady (zmniejszają ból i obrzęk), doustne leki przeciwhistaminowe (zmniejszają ból i świąd), oraz miejscowo maść sterydową o działaniu przeciwzapalnym. W wyjątkowych przypadkach, przy bardzo rozległym lub długo utrzymującym się obrzęku, także doustnie sterydowy lek przeciwzapalny.

Duża reakcja miejscowa z obrzękiem w obrębie jamy ustnej i gardła wymaga obserwacji w szpitalu ze względu na ryzyko wystąpienia ostrej niewydolności oddechowej.

W przypadku uogólnionej reakcji alergicznej konieczna jest szybka interwencja lekarska, a leczenie, w tym szpitalne, zależy od rodzaju i nasilenia objawów.

Jak unikać użądlenia

• W miarę możliwości unikaj przebywania pośród kwitnących roślin (łąki, sady), zwłaszcza jeśli na ziemi leżą świeże owoce. • Unikaj jedzenia (zwłaszcza owoców, dżemów, lodów) i picia na zewnątrz. • Podczas jedzenia zawsze oglądaj kęs, których bierzesz do ust. Gdy jesz posiłek na dworze, zwróć uwagę, aby wszystkie naczynia były przykryte. Podobnie z napojami – unikaj picia z puszki lub ciemnej butelki – do napoju może wpaść pszczoła lub osa, a to grozi jej nieświadomym połknięciem. Zawsze sprawdzaj, czy Twój napój jest bezpieczny. • Warto zamykać szczelnie kubły na odpadki. • Nie chodź boso i staraj się nosić zakryte obuwie. Przed włożeniem butów, sprawdź, czy w środku nie znalazł się niepożądany owad. • Noś przylegające do ciała ubrania w stonowanych kolorach (biel, zieleń, beż) i pozostaw jak najmniejszą odkrytą powierzchnię skóry. • W pobliżu owadów nie wykonuj gwałtownych ruchów. W razie ataku pszczół lub os zasłoń głowę. • Środki odstraszające owady z reguły nie są skuteczne w ochronie przed użądleniami os i pszczół. • Jeśli osa lub pszczoła użądliła kogoś w pobliżu, oddal się co najmniej na 50 metrów – mogą nadlecieć inne owady. • Nie zabijaj owadów bez potrzeby, w pobliżu mogą być inne.

Edukacja

„Przygotuj się na wstrząs!” to ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny zajmujący się kompleksowo problemem anafilaksji, nad którym patronat objęło Polskie Towarzystwo Alergologiczne. Celem programu jest edukacja społeczeństwa, pacjentów i ich rodzin w zakresie przyczyn anafilaksji oraz zasad postępowania w chwili wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Kampania ma pomóc w szybkim i trafnym rozpoznawaniu objawów oraz w prawidłowym udzieleniu pomocy osobie, u której rozwija się wstrząs anafilaktyczny. Więcej informacji o kampanii „Przygotuj się na wstrząs!” można znaleźć na www.odetchnijspokojnie.pl