I Ty możesz być kandydatem. Wybory samorządowe w pigułce

Fundacja im. Stefana Batorego w ramach kampanii "Masz głos, masz wybór” przypomina zasady organizacji wyborów oraz krok po kroku instruuje kto i gdzie może kandydować. Warto wiedzieć, że aby założyć komitet wyborczy w jednej gminie (która nie jest miastem na prawach powiatu), wystarczy znaleźć 5 osób, które zostaną jego członkami i członkiniami.

Prawo do kandydowania w wyborach samorządowych przysługuje obywatelom polskim, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 18 lat. Jedynie w przypadku wyborów na wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) od kandydatów wymaga się ukończenia 25 lat. W wyborach do rady gminy oprócz obywateli polskich mogą kandydować także obywatele innych państw Unii Europejskiej, stale zamieszkujący na obszarze danej gminy.

Prawa do kandydowania nie mają osoby: pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym; pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.

Gdzie można kandydować?

W wyborach samorządowych możemy kandydować jedynie do organów jednostek samorządu terytorialnego, gdzie stale zamieszkujemy. Miejscem stałego zamieszkania jest miejscowość, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Każdy może mieć tylko jedno miejsce stałego zamieszkania. Podobnie nie możemy kandydować do rady powiatu czy sejmiku województwa poza powiatem czy województwem, gdzie mieszkamy na stałe.

UWAGA! W wyborach na wójta, burmistrza czy prezydenta miasta możemy kandydować poza miejscem stałego zamieszkania. Przykładowo, na prezydenta Warszawy może kandydować osoba zamieszkująca stale w Gdańsku. Kandydować na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) można tylko w jednej gminie. Możemy kandydować wyłącznie do jednego z organów samorządowych - rady gminy, rady powiatu albo sejmiku województwa. Możemy natomiast połączyć kandydowanie do jednego z tych organów z jednoczesnym kandydowaniem na wójta, burmistrza czy prezydenta miasta. Po wyborze na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) mandat radnego automatycznie wygasa.

Popieraj ilu chcesz

Wyborca może udzielić poparcia nieograniczonej ilości list kandydatów. Nie może też wycofać raz udzielonego poparcia. Poparcie jest ważne, gdy zawiera własnoręczny czytelny podpis, a także numer PESEL i adres zamieszkania osoby udzielającej poparcia.

Musi być zgoda

Gotowe listy kandydatów można zgłaszać do 40. dnia przed wyborami do godz. 24.00, czyli najpóźniej 7 października do północy. Wszystkie komitety (partii, organizacji, wyborców) składają listy kandydatów do właściwej terytorialnej komisji wyborczej, którą jest: gminna komisja wyborcza -- właściwa do przyjęcia zgłoszeń i rejestracji list kandydatów na radnych w wyborach odpowiednio do rady gminy, rady miejskiej i rady miasta na prawach powiatu; powiatowa komisja wyborcza -- właściwa do przyjęcia zgłoszeń i rejestracji list kandydatów na radnych do rady powiatu; wojewódzka komisja wyborcza - właściwa do przyjęcia zgłoszeń i rejestracji list kandydatów na radnych do sejmiku województwa.

Do każdego zgłoszenia należy dołączyć pisemne oświadczenia kandydatów o wyrażeniu zgody na kandydowanie oraz o posiadaniu prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) do danej rady. Zgoda kandydata na kandydowanie w wyborach powinna zawierać dane: imię (imiona), nazwisko, wiek oraz numer ewidencyjny PESEL kandydata. Zgodę na kandydowanie kandydat opatruje datą i własnoręcznym podpisem.

W przypadku zgłoszenia kandydatury osoby urodzonej przed 1 sierpnia 1972 do pisemnej zgody kandydata na kandydowanie dołącza się również oświadczenie lustracyjne. Do zgłoszenia listy kandydatów należy również dołączyć dokument potwierdzający przyjęcie przez właściwy organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego.

Prezydent z zapleczem

Podobnie jak w przypadku kandydatów na radnych, do zgłaszania kandydatów na wójta, burmistrza i prezydenta miasta uprawnione są wyłącznie komitety wyborcze. Istotne ograniczenie polega jednak na tym, że prawo zgłoszenia ma wyłącznie komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów ilość zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż ilość radnych wybieranych w tym okręgu. Taki wymóg oznacza, że kandydatem na stanowisko wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być wyłącznie osoba z politycznym zapleczem.

Termin na zgłoszenie kandydatów na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest dłuższy niż w przypadku wyborów na radnych - kandydatów na wójta zgłasza się do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 30. dniu przed dniem wyborów do godziny 24.00, czyli do 17 października.

Kalendarz

Tegoroczne wybory samorządowe odbędą się 16 listopada. Druga tura wyborów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zostanie przeprowadzona dwa tygodnie później - 30 listopada.