Legendarna Kalinowszczyzna. Tak wyglądała dawniej

Nazwa Kalinowszczyzna występuje w źródłach od pierwszej połowy XVIII wieku i wywodzi się od nazwiska Kalinowskich, podobnie jak Sierakowszczyzna od właścicieli Sierakowskich. Znajdowały się tu jurydyki świeckie i duchowne wyłączone spod władzy miejskiej.

Kalinowszczyzna usytuowana jest przy ważnych szlakach komunikacyjnych i przy wjeździe do miasta. Przedmieście Lwowskie – bo tak kiedyś było określane – we wczesnym rozwoju Lublina odgrywało kluczową rolę. Na początku XIX w., po wybudowaniu wjazdu do miasta ulicą Zamojską (traktem zamojskim) od strony Piask – z pominięciem przejazdu przez Stare Miasto – Przedmieście Lwowskie straciło na znaczeniu.

Nierozbudowujące się, zaniedbane, przetrwało w swym układzie prawie do lat sześćdziesiątych naszego stulecia. Dopiero w 1964 roku rozpoczęto tu realizację dużych inwestycji mieszkaniowych oraz budowę nowych ulic.

Ulica Kalinowszczyzna wzdłuż starego szlaku komunikacyjnego, sięgającego czasów przedlokacyjnych.

Wzdłuż linii ulicy Kalinowszczyzna biegł stary szlak handlowy prowadzący na Ruś. Droga ta wiodła również do Słomianego Rynku będącego centrum jurydyki królewskiej Kalinowszczyzna. Częściowo prowadzi w przekopanym w początkach XIX wieku wąwozie. Przed wybuchem II wojny światowej stanowiła ona część miasta zwaną dzielnicą żydowską. Ulica Kalinowszczyzna w II połowie XX wieku uległa znacznym przeobrażeniom.

Jeszcze do początku lat 70. była zabudowana drewnianymi i murowanymi domami – głównie parterowymi – otoczonymi bujnymi ogrodami i sadami. Obecnie znajdują się tutaj zespoły dużych bloków mieszkalnych.

Jednym z najstarszych miejsc na Kalinowszczyźnie jest Grodzisko. W 1555 roku król Zygmunt August wyraził zgodę na oddanie Żydom lubelskim trzeciej części terenów określanych mianem Grodzisko na grzebanie zmarłych. Wzgórze to – o nieregularnym kształcie zbliżonym do trójkąta, ujęte dziś ulicami: Kalinowszczyzna, Białkowska Góra i Sienna – było otoczone od południa i zachodu zabagnionymi rozlewiskami Czechówki i Bystrzycy.

Cmentarzysko już w XVIII wieku było obwiedzione murem i czynne do II ćwierci XIX wieku. Do 1939 roku znajdowało się tu wiele starych nagrobków żydowskich.

Na Grodzisku, 23 grudnia 1939 roku, okupanci rozstrzelali dziesięciu przedstawicieli inteligencji lubelskiej, więzionych od listopada na Zamku. Był to pierwszy zbiorowy mord dokonamy na terenie miasta. Niestety, pomimo poszukiwań nie natrafiono na mogiły rozstrzelanych.

Inne zabytki:

• Kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, klasztor salezjanów;
• Kościół pw. św. Agnieszki i klasztor augustianów;
• Kapliczka przy zbiegu ulic Kalinowszczyzna i Dembowskiego;
• Cmentarz żydowski na wzgórzu zwanym „Grodzisko”, ul. Sienna – Kalinowszczyzna;
• Dworek Wincentego Pola (obecnie muzeum) z końca XVIII wieku, przeniesiony z ul. Łęczyńskiej w latach 70. XX wieku;
• Studnia kołowrotowa z obudową, ul. Kalinowszczyzna 62;
• Zdrój na Słomianym Rynku z końca XIX wieku.